Sonus Faber Toy

Toen ik over de High End Show in München zwierf in 2008, begroette ik alleraardigste speeltjes. Ik werd aangestaard door twee kleine woofers en twee puntige ringdome-tweeters, gehuld in leren jasjes. De Siamese tweeling omsloot een buizenversterkertje, dat minder ruimte inneemt dan een sixpack. Ik werd ter plaatse verliefd op de tweeling en liet acuut mijn naam noteren voor een recensie.

Maanden later staan de schatjes op zware stands. Ze doen hun uiterste best om hun uiterlijk te koppelen aan muziekweergave van hetzelfde hoge niveau. Ze luisteren naar de naam Sonus Faber Toy en doen die naam qua afmetingen alle eer aan. Dat het niet om speelgoed voor kinderen gaat, werd mij snel duidelijk; dit is speelgoed voor grote mannen. Als die grote mannen maar wel oppassen, dat hun partner het speelgoed niet van ze afneemt. Want ze blijken innerlijk nog leuker dan uiterlijk. Bovendien hebben ze de ideale afmeting voor een luidspreker, zal uw vrouw beamen. Volwassen geluid kan zeker heel mooi worden verpakt, als je het Italiaans goed doet.

Toy in volle glorie

Het merk Sonus Faber behoeft weinig introductie, denk ik. De Italiaanse luidsprekerbouwer geniet wereldwijd een grote faam. Dat is te danken aan de weergavekwaliteit van Sonus Faber luidsprekers en evenzeer aan het uiterlijk, dat tot in de puntjes is verzorgd. Zelden waren luidsprekers zo mooi afgewerkt in diverse gepolitoerde houtsoorten. Waarbij de panelen, waarin de luidsprekerunits een plek vinden, veelal zijn afgewerkt met leer. In de traditie van Sonus Faber is een nieuwe lijn ontwikkeld, bestaande uit een monitor, een vloerstaander en een center-luidspreker. De Toy Speaker, Tower en Center. Dit keer koos Sonus Faber niet voor een houtafwerking. De gehele kast is bekleed met een luxe, gelooide, zwarte leersoort. Ik kreeg de Toy monitor ter beschikking, een systeem dat maar 265 x 185 x 270 mm meet en net geen 5 kilo weegt.

De kast is volledig van 18 mm MDF gemaakt en bestaat uit een frame waar de zijkanten tegenaan komen. Dat geeft de zijwanden extra steun en vermindert resonanties. In de kast een paar stukken schuimrubber als dempingsmateriaal. Het gaat om een basreflex-systeem met een lange, in diameter kleine poort. De units zijn afkomstig van Tymphany, het moederbedrijf van onder meer Vifa. De 10 cm woofer heeft een papierconus met coating, de tweeter is een ringdome met een heel puntige faseplug. De units zijn volgens de stickers speciaal voor Sonus Faber vervaardigd. Het filter is opgebouwd met luchtspoelen en polyester condensatoren. Volgens Sonus Faber is het een 3e orde filter met een steilheid van 18 dB/octaaf.

Als ik het aantal onderdelen tel is dat niet helemaal waar. Of de tweeter of de woofer filtert met 12 dB. De crossover-frequentie zou liggen op 4500 Hz. Heel mooi buiten het stemgebied, iets dat alleen kan met zo’n kleine woofer. De schuin naar achter lopende baffle zorgt voor een fasecorrectie. De belastbaarheid van het systeem is 100 Watt, het aanbevolen versterkervermogen vanaf 20 Watt aan een impedantie van 8 Ohm. Een stoffen front is onderdeel van het systeem, maar zowel optisch als akoestisch kunt u het beter weglaten. Afwerking, aansluitingen, naamplaatje, alles is volledig Sonus Faber kwaliteit. De prijs van een set is 850 euro.

Jazz-uurtje

Jacintha Goes to Hollywood en ik mag meereizen via de langspeelplaat. Kant C op 45 toeren maakt korte metten met het idee dat de Sonus Faber Toy een speeltje is. De stem van Jacintha is zonder meer volwassen te noemen. Net als de begeleiding van het orgel en de gitaar. De stem zou je op grond van de buitenmaten van de Toy verwachten als een neuzig geluid bij gebrek aan bastonen, of als een donker onverstaanbaar geheel, met een definitie die verdwenen is in opgepompt laag. Geen van beide is het geval. Wat Jacintha laat horen is een luidspreker waarvan de makers heel bewust hebben gekozen voor een uitgebalanceerde weergave. Niet opgepept op gebieden waar de Toy fysiek moet afhaken. Evenmin met in het achterhoofd de gedachte dat toekomstige kopers wel zullen bezwijken voor een subwoofer naast de Toy. Voor mij staat een volwassen mens, je kunt hoogstens zeggen dat de opnameruimte aan de kleine kant geweest zou kunnen zijn. Omdat diep laag nu eenmaal ontbreekt. Zowel de stem als de instrumenten daaromheen hebben een realistische afmeting. Met duidelijk een plek in de ruimte. Zelfs de dynamiek is ruimschoots behouden. Een saxofoon tegenover een vibrafoon proberen elkaar vliegen af te vangen. Bas speelt mee, rolt niet over de vloer.

Wat een monitor haast altijd goed doet, is het afbeelden in de ruimte van stemmen en instrumenten. De Toy legt het beeld breed en diep neer. Ziet kans enige hoogte aan te brengen in de plaatsing, maar is daar geen meester in. Niet op mijn set, niet met Jacintha in mijn kleine luisterruimte. Twee variabelen die u niet ter beschikking hebt. Jacintha is snel genoeg gekocht (via High Fidelity Discs), mijn luisterruimte is niet te huur. En een Vyger platenspeler is nauwelijks verkrijgbaar, vrees ik. Eigenlijk krijg ik geen genoeg van deze dame, maar ik begrijp best dat u graag wat andere muziek langs ziet komen. Wat te denken van een mooie big band-opname van Harry James. "Dat moet verkeerd gaan" op een speelgoedje. In die gedachte krijg ik gedeeltelijk gelijk: een woofer van 10 centimeter is te klein voor een enorme stage. De muziek laat zich voornamelijk beluisteren in een wat geknepen weergave, zonder de kracht om slagwerk en bas de kamer in te slingeren. De dynamiek is daarom aan de kleine kant. Je voelt hoe de versterker staat te drukken om koperblazers naar buiten te krijgen. Een situatie die snel te veranderen is, door een subwoofer bij te schakelen. Die hoeft echt niet veel te doen om het orkest een paar meter naar elke kant te laten groeien, dynamiek los te maken en het slagwerk een zet te geven. Blazers krijgen body. De afbeelding in de hoogte groeit gewoon mee.

Nee, ik geef toe, er staat niet ineens een vloerstaander met dubbele woofer voor mijn neus, maar evenmin een minisysteem dat tussen het witgoed behoort te staan. De Toy is namelijk een erg goed systeem, als je het waar nodig een handje helpt. Dat mijn luisterruimte niet al te groot is (pakweg 32 kubieke meter), werkt natuurlijk in het voordeel van de Toy. Terug naar de situatie zonder subwoofer, met een jazz-album in een kleine bezetting. Van de bas krijgt u veel snaren te horen, de kast minder. Slagwerk is luchtig en losjes. Zweeft in de ruimte. Daarbovenuit een snelle piano, geen greintje gebrek aan dynamiek. Dit luistert lekker. Het is snel, compleet en erg muzikaal. De hand van de meester van Sonus Faber zit duidelijk in de Toy verwerkt. Het systeem ziet er alleen maar klein uit, toch is het erg volwassen. Ritme is sterk aanwezig. Definitie blijft mooi. Ruimte en afbeelding zijn meer dan goed. Laat mij maar genieten op deze manier. Waarbij het aan te bevelen is de ogen te sluiten, zodat de oren geen moeite hebben om de ogen te bedriegen. Terwijl de muziek doorspeelt, is het een mooi moment om even stil te staan bij de set en de plaatsing van de Toy.

Plaatsing

Sonus Faber positioneert de Toy als een boekenplankluidspreker, of een speaker die op een dressoir kan staan. Gelukkig zeggen ze zelf al in de handleiding, dat je de Toy ook kunt behandelen als een echte monitor. Daar heb ik voor gekozen. Een mooie plek bleek, gemeten vanaf het midden van de baffle, 40 cm verwijderd van de zijwanden, 80 cm van de achterwand en geplaatst op stands van 66 cm. Indraaien is noodzakelijk, met de ringdome recht op mij gericht haalde ik de beste resultaten. Het is even zoeken naar stands ben ik bang, de Toy heeft zulke kleine afmetingen dat de bovenplaat van mijn Target stands eigenlijk al iets te groot was. Het ziet er bovendien een beetje vreemd uit, een Toy op een zware zandgevulde stand. Het komt uiteraard wel het eindresultaat ten goede.

Nu we toch bezig zijn over de opstelling, de speakers staan hart op hart twee meter uit elkaar. Aangesloten met Chord Company Epic Super kabel. De versterker is een PrimaLuna PL2, waarbij de eindbuizen zijn vervangen door exemplaren van JJ Electronics. De cd-speler is eveneens van PrimaLuna, de PL8 met de Super I/V optie. Platenspeler is een Vyger met SME 312 arm, Transrotor Cantare element, voorversterkt met een EAR 834P phonotrap. De gebruikte interlinks zijn Linn Analogue en Siltech MXT New York. Stroomvoorziening met een SEEC filter en Supra componenten. Kortom een mooie set, die met veel luidsprekers uit de voeten kan, maar geen vermogen kost (alleen de Vyger/SME valt uit de toon).

De Toy laat zich makkelijk aansturen, ik heb geruime tijd zitten luisteren met een Ayon 300B Single Ended versterker, tot het moment dat één van de eindbuizen een zachte dood stierf van ouderdom. Dat was het moment om de PL2 aan te sluiten, die ik eigenlijk voor de Toy gereserveerd had. Je hoort duidelijk dat een PL2 veel meer kracht heeft dan een 300B, wat de weergave groter maakt. Het hoeft voor de Sonus Faber niet groot in vermogen, het mag wel. Geef de Toy wat een mooie monitor toekomt en hij beloont u met een fraaie muzikale weergave.

Klassiek

Weg met techniek en weg met jazz. Tijd voor wat mooie klassieke werken, waar ik na het inspelen van de Toy’s al vaker van heb genoten. Voor klassiek gaat hetzelfde op als voor een big band. Probeer geen groot orkest op 100 decibel de kamer in te blazen. Geniet van kleinere werken, schakel desnoods een subwoofer bij. Denk met kleinere werken aan Janine Jansen die de 15e (tweedelige) Invention van J.S. Bach speelt op een recente Decca-cd. Gesteund door een altviool en een cello. Ineens heeft de Toy geen beperking meer in zijn fysiek. Mooi groot neergezet speelt Jansen haar spel. Viool en altviool zonder een rafel of scherpte. Goede doortekening. De cello is uiteraard minder uitgesproken aanwezig. Ook is het lastig om de kast van de strijkinstrumenten naar voren te halen. Veel van wat ik hoor is het snaarwerk, op een overigens zeer plezierige wijze. De Toy zet mij wat verder van de muzikanten af en is verre van opdringerig. Dat maakt, dat ik af en toe het gevoel heb niet in dezelfde kamer te zijn als de luidspreker. Prettig voor langdurig luisteren, minder leuk als u houdt van een nearfield-ervaring.

Het karakter van de Toy laat zich op dit moment het best omschrijven als "beschaafd", een eigenschap waar niemand zich ooit aan heeft gestoord en die getuigt van een goede afkomst. Klopt. Kijk en luister maar eens naar de grotere Sonus Fabers om u heen. De verwantschap is overduidelijk. Van het levendige karakter tot aan de gedefinieerde weergave. Speelsheid is het toverwoord met Janine. Van Bach naar Chopin. Vladimir Ashkenazy speelt zijn études opus 10 & 25. Eveneens uitgebracht op Decca, in een andere eeuw, op ander materiaal. Minstens zo tijdloos. Sta verbaasd en kijk om u heen waar de luidsprekers staan. De Toy zet verdikkeme haast een concertvleugel neer. Prachtig hoe vingers de toetsen aanslaan. Schitterend hoeveel ik daarvan mag terughoren via deze luidsprekers. Oh ja, het kan allemaal groter en intenser, maar daarvoor hebt u heel wat meer kastinhoud nodig.

Het onderstreept opnieuw dat de Toy, ondanks de naam en het aparte uiterlijk, wel degelijk een volwaardige luidspreker is. Geef hem de ruimte, het juiste materiaal en geniet. Bent u zo’n type als ik: kamermuziek, solo instrumenten, lichte pop, fraaie jazz, te draaien in de studeerkamer als uw vrouw de huiskamer bezet houdt met haar favoriete soap, dan wordt de Toy uw vriendje. Na deze overpeinzing schiet ik omhoog als Vladimir aan een nieuwe étude begint en ik haast van schrik uit de stoel duikel. Meneer gaat een paar versnellingen hoger in krachtige aanslagen. Geweldig hoe ik noot voor noot kan blijven volgen. Met opmerkelijk veel impact neergezet. Speels en soepel. Oef, wat een heerlijke monitor is dit.

Terwijl ik wat popmuziek bij elkaar grabbel, bedenk ik mij dat er naast headbangers ook jeugd bestaat die hoogwaardige weergave op prijs stelt. Die vaak rekening moet houden met een beperkte ruimte om een systeem neer te zetten. In de tijd dat ik nog in die situatie verkeerde, was mijn jongenskamer gevuld met twee veel te grote transmissionlines en smeet ik Donna Summer op een Thorens platenspeler. Donna is gebleven, de Thorens en de transmissionlines zijn lang geleden uit beeld verdwenen. Nu doet Sonus Faber een dappere poging, jaren 70 disco weer te geven. Laat ik eerlijk zijn: dat gaat niet zonder een subwoofer. Te schel, te weinig body, geen massa waar je tegenaan kunt hangen. U kent het spotje van de landmacht wel. Ik zie voor mij hoe het vakje "ongeschikt" wordt ingekleurd. Het zweet druipt haast uit de reflexpoort, zo moet de Toy zich inspannen.

Is het slecht? Nee, dat niet, het mist overtuiging. Maar vervang Summer eens door Tina Turner en laat haar Private dancer zingen. Dan staat de stem weer als een huis, is er harmonie en volwassenheid. Geen daverende bas, geen slagwerk-explosies, wel een ruimtelijk klinkende, scheurende sax waarmee het leed van een private dancer zichtbaar wordt. Mark Knopfler is meesterlijk op gitaar, snel en agressief. Vlijmscherp balancerend op de rand van het mogelijke. In twijfel of ik dit verhaal zal afsluiten met Nils Lofgren of Ray Charles, kies ik voor de laatste. Mooie duetten met mooie dames als Natalie Cole, Norah Jones en Diana Krall. Laat ik het zo stellen, zodra ik Cole "aha" hoor mompelen, verschijnt een glimlach om mijn mond. Dit wijf heeft ballen op een Toy. Klinkt dat dubbelzinnig? Zo is het niet bedoeld. Op track 3 is Diana Krall in vergelijking met Cole een watje. Prachtig is wat nummers later de geweldige stem van Gladys Knight in een expressieve Motown ervaring. Hup, smijt er even een gospel koor tegenaan. Het is genieten. Laat die uitgekauwde Lofgren maar lekker in het rek staan. Mis ik iets? Op diepe bas na, helemaal niets.

The Price Of The Toy

De Britten hebben een mooie uitspraak waar ik telkens aan moet denken: "The difference between men and boys is the price of their toys". Op het lijf geschreven van de Sonus Faber Toy. Wie net als ik ooit opgroeide met kleine speakers, veelal gekregen in combinatie met een mini set, wil een keer echte luidsprekers hebben. Dus koop je grote systemen, subwoofers, een beest van een versterker en dure bronnen. Als je budget het toelaat. Soms is dat grote systeem niet praktisch en wil je iets hebben waarmee je absoluut van muziek kunt genieten, in een kleinere ruimte, met als enige concessie de lage tonen-weergave. Op zo’n moment is de Sonus Faber Toy een uitkomst. Betaalbaar in zijn oneindig chique, lederen uitstraling. Het speelgoed voor opgegroeide mannen. Het zijn speakers die verbazend goed presteren als u de muziekkeuze wat aanpast.

Vergeet disco, wees voorzichtig met grote orkestwerken en big bands. Omarm kleiner werk als kamermuziek, solo instrumenten, damesstemmen en jazz. Pak een fraaie versterker en een goed presterende bron. Plaats de Toy’s liefst zoals een luidspreker behoort te staan, vrij van de wanden op een stand. Lukt dat niet, zet hem dan desnoods op een boekenplank. Wat u gaat ervaren is het euforische gevoel dat u net nieuw speelgoed hebt gekregen. Het leuke is, dat u dat na lange tijd nog denkt. De Toy is echt zo’n luidspreker die je hebberig maakt, die je koestert, terwijl hij je verwent met muziek. Het is de kleinste telg uit het aristocratische geslacht Sonus Faber, met alle fraaie karaktertrekjes, alleen is hij achtergebleven in groei. En dat maakt hem geschikt voor elke ruimte waar u muziek wilt hebben, maar waar "plaats" ontbreekt.

Prijs:
Sonus Faber Toy: 850 euro per stereo paar

Importeur:
Durob Audio B.V.
Vlijmen
Tel. 073 5112555