Sennheiser HD 800 hoofdtelefoon

Dit artikel is geschreven door Theo Wubbolts en verscheen eerder in HVT 5 / 2009

Het lijkt in dit tijdsgewricht op z’n zachtst gezegd riskant om een hoofdtelefoon op de markt te brengen van rond de twaalfhonderd euro. Want daar heb ik het in deze test wel over. Gerekend naar de tijd die je met een hoofdtelefoon van Sennheiser door kunt brengen, kun je je geen betere investering voorstellen.

Want neem als voorbeeld de in 1968 geïntroduceerde HD 414, waarvan inmiddels vijftien miljoen stuks zijn gemaakt – de fabrikant verwachtte 500 stuks op jaarbasis te kunnen verkopen… – en waarvoor nu nog onderdelen verkrijgbaar zijn. Ja, er is zelfs nog vraag naar, zo las ik op internet, hoewel de productie al ruim twintig jaar geleden is gestopt.

Kennismaking

De introductie van de HD 800 vond 11 maart plaats in de fabriek nabij Hannover, in het landelijke Wennebostel (Sennheiser geeft Wedemark als vestigingsplaats), alwaar ruim dertig journalisten uit Europa bijeen kwamen om naast het beluisteren van de HD 800 ook een rondleiding in de fabriek te krijgen.

Als gastheer trad Prof. Dr. Jörg Sennheiser op, bijgestaan door de ontwerper en akoestisch ingenieur van de HD 800, Axel Grell, en all-rounder op technisch gebied Jürgen Wahl (die ik als eens ontmoette tijdens een AES-lezing toen de beroemde MKH 20, 30 en andere condensator microfoons midden jaren 80 op de markt kwamen).

Nu had ik al even kennis kunnen maken met de HD 800 in Las Vegas begin januari, waarvan een klein bericht al in het verslag van deze CE-show heeft gestaan in HVT van maart, pagina 43. Soms haal je het nieuws van ver… Toch nam ik de uitnodiging om naar Wennebostel te gaan met beide handen aan omdat ik nog niet in deze fabriek van Sennheiser was geweest – wel in die van Tullamore, Ierland, voor de introductie van de met NoiseGard toegeruste PXC 250 in 2003 – en omdat ik toch wel graag de primeur wilde voor HVT en HiFi.nl.

HD 800

Sennheiser heeft een lange traditie wat betreft het maken van hoofdtelefoons. In 1968 werd het ‘open’ systeem bij toeval ontdekt, zie boven bij de introductie van de HD 414, want voor die tijd was elke hoofdtelefoon een soort luidsprekerkastje voor op je kop. Niet dat daar iets ‘mis’ mee is, maar iedereen kent de nadelen ook: een zweterig gevoel en je afsluiten voor de buitenwereld is bepaald niet veilig. Deze ‘414’ werd een soort aartsvader voor een hele reeks hoofdtelefoons en niet alleen voor Sennheiser; Sony bijvoorbeeld introduceerde met de komst van de Walkman ook ‘open’ oordopjes, weliswaar onder licentie van Sennheiser.

De HD 800 is dus niet anders en bovendien als de meeste op de markt zijnde hoofdtelefoons van het dynamische type. Vrij vertaald is het dus een luidsprekermembraan dat in beweging wordt gezet door stroom door een magneet te sturen. In tegenstelling tot de eerder genoemde oordopjes of ‘gewone’ hoofdtelefoons is het membraan van de HD 800 zeer groot: 56 mm. En om ook de hoge frequenties goed weer te kunnen geven, extreem laag in gewicht. Sennheiser past hier een kunststof toe, Duofol genaamd, dat geen eigen resonanties heeft en dat in het midden open is. De spreekspoel zit ongeveer halverwege het membraan en wordt door een ringvormige Neodymium magneet aangestuurd (zie afbeelding). Om dit membraan te herbergen is de behuizing vanzelfsprekend ook groot. Met de HD 800 op je hoofd zie je er toch een beetje ‘StarTrek’-kig uit.

Volgens de fabrikant is het frequentiebereik giga-groot: van 6 tot 51.000 Hertz. Toch ontstaan er door dat grote membraan geen ongewenste eigenresonanties of eigentones in het hoog. Sennheiser’s ontwerper Axel Grell is zo ver gegaan dat er zelfs geen of nauwelijks vervorming optreedt (0,02% bij 1kHz/100dB).

Een totaalplaatje

Maar met een mooi groot membraan ben je er nog niet, want plaatsing in een ‘zomaar-oorschelp’ zou tal van nieuwe problemen oproepen. Zowel bij de beugel die beide schelpen met elkaar verbindt, als in alle gebruikte materialen. Om deze problemen te voorkomen is er veel nagedacht en met vele soorten materiaal geëxperimenteerd. Daarnaast moest er ook voor gezorgd worden dat de HD 800 draagbaar zou blijven, oftewel niet te zwaar waardoor een groot stuk comfort verloren zou gaan. Zo zijn er kunststoffen gebruikt voor de schelp en roestvaststaal voor het frame.

Ook is er stevig nagedacht over de bekabeling en is er gekozen voor een vier-aderig gevlochten en verzilverd koperdraad, met een vaste 6,3mm zwaar vergulde plug en kun je traditiegetrouw de kabel bij eventuele breuk vervangen; een Leemo-achtige plug is aan beide zijden los te maken. Mocht je over de twee meter lange kabel struikelen dan laten de plugjes los. Voor een meer frontaal geluidsbeeld zijn de membranen onder een lichte hoek geplaatst, waardoor je eigen buitenoor en gehoorgang ‘meedoen’ in de muziekbeleving. Hiermee is de opsomming van specifieke technieken en ervaringsregels zo’n beetje ten einde.

De rondgang bij de diverse werknemers in de HD 800-lijn overtuigde mij van het reeds aanwezige beeld dat ik had van Sennheiser: een atelier-achtige omgeving waar de medewerkers liefde voor het product uitstralen, waar de sfeer heerst van de zo gewaardeerde precisie die de Duitse fijninstrumentmakerij bijna uniek in de wereld maakt. Voorgaande maakt eigenlijk ook wel duidelijk waarom er een prijs gevraagd moet worden voor de HD 800. Er is sprake van veel handwerk – werk dat alleen gedaan kan worden door technisch hoogopgeleide mensen. De grondstoffen zijn duur, krijgen unieke toepassingen en de productieaantallen zijn klein.

Luisteren

Doordat ik in Vegas tijdens de CES al even had kunnen ‘proeven’ en tijdens de presentatie in Wennebostel in de fabriek wat uitgebreider kon luisteren – daar stond zo’n dozijn HD 800 gereed op fraaie apparatuur, onder andere T+A’s ‘D10’ SACD-speler met een Lehmann ‘Linear’ hoofdtelefoonversterker – was het natuurlijk best spannend wat de HD 800 thuis zou gaan doen. Ik was overigens niet geheel onvoorbereid naar Sennheiser gereisd want vier avonden voor het bezoek had ik in de grote zaal van De Doelen een live-opname gemaakt van het RPhO met zoals de HVT-lezer inmiddels wel weet onder andere Sennheiser MKH 30 microfoons…

In mijn werkkamer staat de Tascam CD-RW900 met regelbare hoofdtelefoon-aansluiting en werden de meest bekende CD’s uit de kast gehaald. Toevallig is de kabel net lang genoeg om met de hoofdtelefoon op achter de laptop te kunnen zitten en werken – dat moest in dit geval gelijktijdig omdat ik slechts één week de HD 800 mocht houden – maar wat een feest is dat! Heb je de HD 800 op je hoofd gezet dan valt het gewicht van ruim 300 gram mee. Je oren vinden vrij van irritatie een plek en doordat de band goed instelbaar is voel je nergens druk.

En natuurlijk moest de Onno-CD in de speler! Deze CD met live-opnames van Onno Scholtze is wat mij betreft dé referentie-CD van 2009 geworden. Ik schat dat de meeste HVT-lezers ‘m inmiddels wel hebben en dat deze in vrijwel alle audio-speciaalzaken die ons land rijk is een vaste plek heeft gevonden in de winkel-discotheek. De bevindingen zijn in één woord geweldig: alle details die Onno zo mooi heeft beschreven in de HVT van januari 2009 komen tot hun recht. De klankbalans is evenwichtig, het stereobeeld en de ruimte-indruk realistisch. Elektrostatisch van karakter en de ‘push’ van een dynamische hoofdtelefoon. Het is Sennheiser gelukt het beste van beide werelden te combineren. Life/live is beautiful!

Bij elk serienummer (dit testexemplaar 00237) is het individuele diffuusveld-overdrachtsmaat terug te vinden op de site www.sennheiser.com.

Conclusie

Iets is duur als het z’n geld niet waard is, wordt wel eens gezegd. Het kan bijna niet uitblijven of je gaat je wenkbrauwen fronsen bij het zien van de prijs van de HD 800, maar hij is het geld dubbel en dwars waard. Je zult er voor jaren plezier aan beleven, maar geef deze hoofdtelefoon wel de versterker die er bij hoort. Bijvoorbeeld die eerder genoemde Lehmann ‘Linear’ of een Creek OBH-21SE, Pro-Ject Head-Box SEII of de eerder in HVT geteste Musical Fidelity V-CAN. De audiovakzaak kan je verder helpen met advies. Doen, want de HD 800 is inderdaad ‘Crafted for Perfection’.

Meer informatie op de Sennheiser website.