Lyra Dorian MC element

Als muziek- en audioliefhebber hoor je soms dingen die jarenlang als referentie gaan dienen in de prijsklasse of daar zelfs boven. Er zijn zo ontzettend veel onderdelen en merken die mooi zijn, sommigen ook wat minder trouwens. Als het om elementen in de prijsklasse tot 1000 euro gaat heb ik de Lyra Dorian eigenlijk herontdekt als zo’n referentie…

Hoe deze recensie tot stand kwam is op zich al apart te noemen, de standaard wegen die onze redactie normaliter moet bewandelen om een dergelijk artikel op poten te kunnen zetten bestaat namelijk uit het benaderen van een importeur met het verzoek een recensie exemplaar van een bepaald product af te leveren bij de desbetreffende auteur.

In dit geval was het bij mij zo dat ik een tijdje geleden uitgekeken raakte op het – voor zijn prijs overigens prima presterende - Goldring Eroica LX MC element. Nu heb ik gelukkig al meer elementen kunnen beluisteren tijdens de vele shows die in het land worden gehouden, waarna ik enkel het budget nog moest bepalen. De keuze voor deze Lyra Dorian was dan ook al snel gemaakt. Dus in plaats van de importeur te benaderen heb ik een goede specialist bezocht die het uiteindelijk door mij gekozen element vakkundig heeft geplaatst in de arm van mijn platenspeler.

Uren en uren inspelen

De Lyra Dorian is een ontwerp van Jonathan Carr, die al langere tijd samenwerkt met Stig Bjørg en Yoshinori Mishima. Deze laatste heeft de productie van de Lyra elementen in handen, hoewel de Dorian als enige Lyra-telg niet met de hand door deze Japanner zelf, maar grotendeels uitbesteed wordt geassembleerd. Toch garandeert Mishima dezelfde Lyra karakteristieken als alle andere elementen van deze bouwer. Zonder wijzigingen of kleuring aan te brengen in de weergave, maar met een zo hoog mogelijk vermogen om elk stukje informatie uit de groeven van een LP te kunnen halen en deze zo precies mogelijk weer te geven.

Deze Lyra aftaster is opgebouwd vanuit een Namiki microridge line-contactstylus, die door het extreem lage gewicht en de hoge mate van rigiditeit uitermate geschikt is om te verwerken. De zeer kleine en smalle diamant kan de groeven diep aftasten en levert alle informatie via het massieve Boron cantilever aan de drievoudig gewonden koperen spoelen, die weer netjes in het halfnaakte element zijn verwerkt en worden beschermd door een afdekking van speciaal Japans papier aan de onderzijde. Om het signaal compleet te kunnen verwerken zitten er twee kleine ronde samarium cobalt schijfjes in het element. De drievoudige wikkeling van het dunne koper zorgt voor een wat hogere output van 0,6 Volt met een lage (interne) impedantie van bijna 10 Ohm. Hiermee zorgt Lyra voor een makkelijke aansturing van de voortrap, met een prettige signaal-/ ruisverhouding.

Dit maakt van de Lyra Dorian dus een low-output MC element (600 mVolt afgifte). De geadviseerde naaldkracht ligt tussen 1,8 en 2 gram. Het opgegeven frequentiebereik loopt van 10 Hz tot 50 kHz en het 6,4 gram wegende element kent een compliance van ongeveer 12 x 10-6 cm/dyne bij 100Hz gemeten. Door de kwalitatief zeer hoogstaande manier van opbouw van de Dorian wordt een veel langere levensduur gegarandeerd, wat trouwens ook resulteert in een veel langere inspeeltijd. Daarom is deze recensie dus ontstaan vanuit een privé aankoop, want voordat ik de inspeeltijd van driehonderd uren heb bereikt, gaat er wel enige tijd overheen.

Van baby tot jongvolwassene, de inspeeltijd verwoord

Leuk is het om te ervaren dat de Dorian groeit naarmate de eerste speeluren verstrijken. Een mens begint al met aftakelen vanaf zijn geboorte, de Dorian moet eerst groeien tot zijn volwaardig kunnen. Klinkt het rode kleinood in de eerste speeluren nog hard, weinig drukvol in de lagere regionen en wat smal qua stage, groeit het vooral in de periode tussen 100 en 200 speeluren flink uit. Stemmen komen los, de muziek klinkt meer als laagjes die erg herkenbaar zijn maar samen als een goede Tiramisu versmelten tot een zintuigstrelend geheel.

De laatste 100 uur staan dan weer garant voor een verfijning in het midden, dat ook meer diepte krijgt. De hogere en allerhoogste frequenties komen in deze periode nog losser, waardoor een stuk meer breedte ontstaat, zonder in te moeten boeten aan de eerder genoemde homogeniteit. De bastonen worden ook in deze laatste periode voller en gedetailleerder. Het is alsof de Dorian een goede basisschool heeft doorlopen, vervolgens een Gymnasium en een universitaire opleiding heeft samengevoegd in een zeer korte periode, om daarna cum laude geslaagd ten tonele te verschijnen om een lang en succesvol leven te kunnen leiden en velen gelukkig te kunnen maken.

Charme

Anders verwoord, de eerste tijd hoor je potentie maar is het eventjes afzien geblazen en vooral geduld hebben is van belang. Gelukkig draai ik erg veel muziek en is het prettig om de groei van een dergelijk component op zo’n intieme manier te kunnen beleven. Uiteindelijk ligt de charme van de Lyra Dorian in de zeer snelle en natuurgetrouwe weergave. Deze snelheid wordt gecomplementeerd door de zeer hoge mate van transparantie, die in het begin nog als hardheid wordt ervaren.

Leg ik bijvoorbeeld het album Titles and Idols van Beth Hirsh op het draaiplateau van mijn platenspeler, een fijne opname met frisse dameszang, komen de expres harder geprononceerde ‘s’-klanken in de track Hindsight aan het begin van de inspeeltijd onprettig op me over. Te hard om natuurlijk te zijn. Terwijl hetzelfde nummer nu met verve uit mijn speakers klinkt, maar dan een stuk breder, met veel meer diepte en plaatsbaarheid, maar vooral glashelder en eerlijk. De bas op deze track is gedefinieerd, terwijl Beth voor me staat te zingen. De combinatie van de Dorian met de rest van mijn systeem werkt als een geslaagd huwelijk. De percussie en andere instrumentale onderdelen van het nummer zijn breed en diep, tegen een zwarte achtergrond. De echo’s in het refrein lopen ook langer door dan ik gewend was met mijn vorige element. Iets anders dat me opvalt is de diepte waarmee de Dorian de groeven van de zwarte schijven aftast. Veel minder dan voorheen zijn onnatuurlijke artefacten als kleine spettertjes of tikjes hoorbaar. Samen met het sprankelende geluid dus een groot voordeel van deze slanke aftaster.

Ook zo’n goudeerlijke opname is Patricia Barber’s A Fortnight in France, uitgebracht op Blue Note Records. Heerlijk, hoe deze live registratie door de Dorian wordt vertaald naar mijn oren. Open, helder en drukvol komt het nummer Pieces mijn luisterruimte in. Deze opname laat trouwens ook horen of de afstelling van het element goed is uitgevoerd, zo nauw luistert het. De hi-hats op het podium zijn echt tastbaar, de plaatsing van de bas en de drums rondom Patricia (die zelf wat verhoogd op het podium naar voren komt) en de elektrische gitaar weer wat meer naar rechtsachter gesitueerd. Zonder ook maar een keer schel of hard te klinken, maar wel even eerlijk als de werkelijkheid. Iedere echo loopt door tot ze een natuurlijke dood is gestorven. De combinatie die de Dorian maakt met mijn arm, draaitafel en voorversterker is weergaloos te noemen. Natuurlijk kan het nog mooier, maar dan zou ik de Goldenote B5 arm moeten vervangen voor bijvoorbeeld een SME en het element gaat dan een veelvoud kosten van de Dorian (denk daarbij maar eens aan een Jan Allaerts MC1 Boron). Door zo’n stap te gaan maken krijg je nog meer verdieping en verbreding in het geluidsbeeld, terwijl er nog meer rust optreedt in het totale geluidsbeeld. Maar dat is dan ook hetzelfde als een Audi RS8 vergelijken met een Bugatti Veyron.

Schuldig

Ik ben het u overigens nog verschuldigd om de rest van de set te melden. Wijt het maar aan de enthousiaste verslavende werking van het element; ik ben nu geneigd om bij het opzetten van één nummer de hele kant af te luisteren, wat het uiteindelijke schrijven van deze recensie wat langer doet duren. Het leven van een recensent is op deze manier echter geen straf! Enfin, de Lyra zit gemonteerd in de Goldenote Piccolo met bovengenoemde arm, die verbonden is met de Phono2mkIII/ PSU combinatie van ditzelfde merk. De versterking komt voor de rekening van een Blacknote DSA-150, die mijn Reale weergevers aan moet sturen. De rest van de set vindt u zoals gebruikelijk onder aan deze recensie.

Welnu, nog maar eens een lekker stuk muziek op het draaiplateau leggen. De keuze valt al snel op Stevie Ray Vaughan & Double Trouble. Op het goede Pure Pleasure label is het album Couldn’t Stand The Weather verkrijgbaar, waar ik graag naar luister. De blues die wijlen Vaughan maakte was van hoog niveau en inspireert ook heden te dage nog veel jonge artiesten. Een favoriet van velen is het slepende Tin Pan Alley, dat ondanks de wat lichtvoetige persing toch drukvol mijn luisterruimte vult. De uithalen van de gitaar, de wat rauwe, door whisky gevormde stem van Stevie en de pakkende percussie slepen mij weer door het nummer heen, dat ineens wat snel lijkt te zijn afgelopen. Ik laat deze kant ook maar weer uitspelen…

Nog maar een voorbeeld van muziek, in een ander genre. Eén van de meest succesvolle nieuwkomers van het afgelopen decennium is toch wel de band van Alex Turner, de Arctic Monkeys. Ik draai van hun tweede album Favourite Worst Nightmare de track Teddy Picker. De in nieuwere stijl geproduceerde muziek laat snelheid horen met vlugge, pakkende riffs en een baslijn die veel samenwerkt met de drums. De stage is weer breed, Turners stem komt los en de baslijnen zijn heel erg goed te volgen. Wel wordt eerlijk weergegeven dat deze opname wat lager van kwaliteit is dan eerdergenoemde LP’s, maar nog steeds acceptabel.

Belonend, een conclusie

Hoewel het presteren van een element altijd samengaat met de combinatie van de arm en draaitafel waarin deze gemonteerd wordt, kan dit oordeel voor zeer veel draaitafels gelden, door de veelzijdige toepasbaarheid van dit element. In mijn setup presteert de Dorian in ieder geval een stuk beter dan zijn aanschafprijs doet vermoeden. U kunt van dit element (waarvan ook een monoversie bestaat) een zeer hoge mate van muzikaliteit verwachten, verfijnde snelheid en eerlijke helderheid zonder te neigen naar scherpe klanken. Mits u het element maar ruimschoots de tijd geeft om in te kunnen spelen, van die eerdergenoemde 300 uur is echt geen seconde tekort geweest om het element in zijn element te krijgen. Hou ook rekening met de eerlijkheid van de Dorian, slechte persingen of opnames vallen direct door de spreekwoordelijke mand. Dit zou dan ook het enige negatieve punt kunnen zijn van de Dorian, sommige mensen willen graag wat meer kleuring in het geluid. Verder is de combinatie met een phonotrap nog bepalend voor de uiteindelijke som der delen, ik kan me indenken dat een analytisch klinkende voortrap een gelukkig huwelijk in de weg zou kunnen staan. Uw leverancier kan u helpen om de juiste combinatie samen te stellen. De Dorian blijft voorlopig in mijn set spelen, zoals u inmiddels wel zult begrijpen!

Aanvullende informatie:

Lyra Dorian MC-element: 835 euro