Linn Uphorik Phonostage

"A truly universal phono stage", dat is hoe Linn hun nieuwste phono-voortrap omschrijft. De Linn phonotrappen uit het LK tijdperk, zij het intern of extern, waren bijzonder stil maar niet instelbaar. Ivor Tiefenbrun redeneerde namelijk, dat het uitgangssignaal van een klassieke low-output moving coil aftaster (zoals de Linn Troika) tijdens het aftasten van bepaalde passages niet hoger dan enkele microVolts zou kunnen zijn en dat de contactovergangen van de algemeen in phonotrappen toegepaste schakelaars daarom tot desastreus signaalverlies zouden leiden.

Daar zat wat in en het moet gezegd dat de ingangen van aardig wat collega topniveau-phonotrappen uit die tijd (zoals die van Audio Research) ook niet van schakelaars waren voorzien (bij toenmalige ARC phonotrappen werd zilversoldeer en een aantal losse afsluitweerstanden geleverd). De Linn Linto -nu vervangen door de Uphorik- is ondanks die puristische inslag uiteindelijk een ware audiolegende geworden en hetzelfde kan gaan gelden voor de onlangs besproken Urika phonotrap.

(Foto: Audio Excellence)

Men moet zich bij Linn hebben gerealiseerd dat vinylisten liever vrij zijn in de keuze van hun groefspeurneus want de Uphorik breekt met de Schotse anti-instel traditie. Toch heeft men bij Linn de contactovergang-aversie niet geheel losgelaten, getuige de suggestie van de fabrikant om gemaakte schakelstanden door een Linn dealer te laten doorsolderen. Het purisme van dit ontwerp zit hem overigens niet alleen in een extreem grote signaal-ruis aftand maar vooral in de mogelijkheid om een element via een symmetrische toonarmkabel aan te sluiten.

Uphorik

De kronkelspelling waarmee Linn haar euforie over deze phonotrap wil uiten is het ergste voorbeeld van Linniaans taalgebruik tot nog toe (het kan vast nog erger, we hoeven enkel af te wachten). Deze Linn-veteraan is wel wat gewend maar het kan voor oningewijden teveel van het ongewone zijn. Tijdens de recensieperiode belde een muziekbuddy aan die vers vinyl had gescoord, wat bleek toen hij twee plastic tassen met herkenbare, vierkante hoes-silhouetten overhandigde met de vraag of er wat goeds tussen zat. Terwijl de albumstapels door schrijver dezes werden doorgebladerd, stevende hij op het audiomeubel af. De muziekbuddy spotte de nieuwkomer, bekeek het van dichtbij en gromde iets onverstaanbaars waarna hij opdreunde: "Up-Ho-Rik...". "Joh, wat een lullige naam!". Men dient het natuurlijk als `Euphoric` uit te spreken maar voor velen zal de verwarring groot zijn, alvorens dat duidelijk wordt. Gelukkig ligt de weergave beter in het gehoor dan de letterlijk uitgespelde naam.

(Foto: Linn)

Qua value-for-money zou men mogen stellen dat de Uphorik hoger scoort dan de `MC only` Urika waarop het is gebaseerd. De Uphorik biedt naast MC en MM versterking ook instelbaarheid van afsluitwaarden en gain, een meer luxueuze behuizing plus een interne voeding (de Urika wordt gevoed uit de Radikal PSU). De Urika is met een vaste, ultra-korte flexibele toonarmkabel en algeheel kortere signaalwegen uit puristisch opzicht in het voordeel wanneer een Sondek LP12 met Akiva het bronsignaal biedt. En daar zit het grootste onderscheid tussen de twee huidige Linn Phono-voorversterkers: de Urika is geheel toegewijd aan maximale LP12 prestaties terwijl de Uphorik Linn`s beste universele Phono-pre is. Anders gezegd: de Uphorik kan zich buiten het Linn territorium begeven. Als analogie kan men de verhouding tussen deze twee voortrappen in digitale zin vertalen naar een Red Book specialist zoals de vroegere Linn CD12 versus een hoogwaardige omnivoor zoals de Linn Unidisk 1.1. Met de Uphorik zal men beduidend vrijer zijn in de elementkeuze maar ook in het `fine-tunen` van oudere Linn aftasters. Een Troika of Arkiv zal zich weliswaar goed kunnen uiten met een Urika maar zo`n klassieke Linn groefspeurneus heeft in feite afwijkende afsluit-wensen ten opzichte van de hedendaagse Akiva. De Uphorik is net als de Urika zuiver dual-mono opgebouwd.

(Foto: Linn)

Het meest opmerkelijke aan de Uphorik zijn de XLR ingangen waarmee men een toonarm/aftaster-combo gebalanceerd kan aansluiten (de toonarmkabel moet dan voor elk kanaal per fase een eigen geleider hebben, apart van aarde en afscherming). MC aftasters zijn bijvoorbeeld puur symmetrische signaalbronnen en met een symmetrische ingang zou men daar nog meer uit moeten kunnen halen. Een absolute must is het niet maar Linn schijnt te vinden dat via de XLR ingangen het meeste uit de Uphorik wordt gehaald.

De T-Kable

De T-Kable (Linn`s top toonarmkabel) is nu ook in gebalanceerde uitvoering met XLR pluggen beschikbaar en los leverbaar. De balanced T-Kable past op alle armen met 5-pin (270 graden) type din uitgangen. De Balanced T-Kable opwaardering is vooral van toepassing op Linn toonarmen met een coaxiale externe kabel; toonarmen met een gebalanceerd opgebouwde kabel (twee signaalgeleiders en een afscherming) zoals die van S.M.E. kunnen simpelweg van XLR pluggen worden voorzien. De Uphorik heeft ook symmetrische uitgangen en Ian Wilson, hoofd productontwikkeling bij Linn werd gevraagd of de XLR uitgangen volgens de fabrikant de voorkeur genieten. Zijn antwoord: "There was no favouritism for XLR against RCA or visa versa, both should give the same performance, although XLR is better for longer cable runs". De Uphorik wordt dan ook geleverd met een set Linn Black Unbalanced interconnect kabels. In het Urika pakket zitten Linn Silver Balanced interconnects voor gebruik met de Linn Klimax voortrap (waarmee Linn feitelijk het verschil in status tussen de twee phonotrappen onderstreept).

(Foto: Audio Excellence)

Zoals altijd bij Linn producten ziet de Uphorik er verzorgd uit, zowel aan de buitenkant als van binnen (in de foto ziet men een `naakte` SMPS voeding aan de rechter zijde; dat is voor de foto, normaal is de voeding afgeschermd). Overigens is het gehele chassis opgetrokken uit aluminium en metalen koppelstukken die zijn vastgeklonken aan de buitenkant, met schroefdraad voor de afgedekte verbindingen. Heel fraai. Het recensie-exemplaar was afgewerkt in Linn`s eigen antraciet-achtige poedercoating met structuur; ooit een trademark van de latere LK behuizingen (Linn`s zilveren poedercoating heeft overigens een gladde afwerking). Op schrijver dezes kwam het buikige uithangbord met de blauwe led als minder fraai over. Dat is iets wat de Uphorik en de platenspelervoedingen blijkbaar hebben georven van de Linn Majik en Akurate eindversterkers. Belangrijker is het feit dat Linn de huidige AV-styling eindelijk consequent heeft doorgevoerd, wat betekent dat zelfs de Lingo `3` volgens hetzelfde recept is vormgegeven. Een nieuw aangeschaft Linn systeem oogt dan als een geheel waardoor de vinylweergave componenten uit Glasgow niet meer als een stel buitenbeentjes overkomen.

Behalve de XLR in- en uitgangen heeft de Uphorik natuurlijk cinch aansluitingen, iets waar de meeste platenspelers en lijntrappen mee zijn uitgerust. In het kort de instel & afsluitwaarden: voor MM aftasters is er 44 of 48 dB gain. Er zijn zelfs meerdere MM afsluitimpedanties (met name voor Moving Irons en London Positive Scanning aftasters kan dat van belang zijn): 51, 49, 47 en 45 kiloOhm. De MM afsluitcapaciteit loopt vanaf 68 picoFarad tot 325 pF in 8 stappen. De MC gain is 54 of 64 dB. Heel goed gekozen door Linn; er zijn veel lage impedantie-afsluitwaarden voor low-output MCs: 31, 37, 42, 53, 70, 100, en 170 Ohm. Voor high output MCs heeft de Uphorik 580, 670, 810 en 1 kiloOhm. Daarnaast kan men voor MCs vier capacitieve afsluitingen kiezen. Schrijver dezes besprak tijdens een telefoongesprek met Ian Wilson de pros & cons van de optioneel doorgesoldeerde schakelaars. Al met al kan worden gesteld dat voor ultieme prestaties het doorsolderen van nut is, mits men een definitieve elementkeuze heeft gemaakt, zonder aftaster-opwaardering in het vooruitzicht. Gezien voor deze bespreking meerdere aftasters moesten worden aangesloten en het een leen-exemplaar betrof, ging het recensieonderwerp niet onder de soldeerbout. Opmerkelijk: de opgegeven signaal/ruisverhouding is zowel voor MM als MC 105 dB. De Linto zweeg als pure MC voortrap reeds als het vinylgraf maar de Uphork legt er nog drastischer het zwijgen toe. Met ruim 8 bij 38 bij 35 centimeter heeft de Uphorik niet meer het `LP box` formaat maar dankzij een bescheiden massa van 4.4 kilo en een hoge aaibaarheidsfactor voelt het wel aan als een rasecht Linn apparaat.

Systeem

Linn heeft de Uphorik duidelijk bedoeld om buiten het Linn-systeem kader te kunnen gaan. De nieuwe `klyde built` RIAA-trap werd daarom voornamelijk beoordeeld met de nieuwe residentiele platenspeler; een Wilson-Benesh Circle met Origin Live OL1+ toonarm en een Ortofon MC 15 Super II aftaster. Daarnaast werd een Linn Sondek LP12 met Akito arm, Heed Orbit 2 voeding en Zene MC aftaster ingezet (met dank aan Synfonique voor de uitleen).

(Foto: Kilian Bakker)

In beide gevallen werd de Uphorik via de meegeleverde Linn Analogue (Black) interlinks met uiterst contactzekere cinchpluggen aangesloten op de hoofdversterker. Het familielid, de Sondek, was eerst aan de beurt, en de Zene (een custom versie van de Benz ACE SL) bleek zich goed thuis te voelen bij 64 dB gain en een 170 Ohm plus 1 nF afsluiting. De Ortofon MC15 Super II had geheel naar verwachting bij dezelfde gain-stand behoefte aan een 100 Ohm en 1,5 nF afsluiting. Het schakelaar-arsenaal van de Uphorik heeft een overzichtelijke layout maar de individuele schakelaars voelen helaas wat onvast aan, bepaald niet `snappy`.

(Foto: Kilian Bakker)

Waarom Linn dit type schakelblok heeft gekozen is niet duidelijk, wellicht dat de multikleurige uitvoering daar een rol in speelde. Zoals gezegd kunnen gekozen instellingen worden doorgesoldeerd, wat een goede optie kan zijn voor platofielen met een enkele, favorite aftaster. Voor vinylisten die grossieren in groefspeurneuzen zal de standaard geboden instelbaarheid een must zijn.

Luisteren

Met een totaal ingespeelde en qua lichtnetpolariteit correct aangesloten Uphorik mocht de Sondek/Zene platenspeler de spits afbijten. De residentiele Moth phonotrap is een hoogwaardige klassieker die bekend staat om een organische, energieke presentatie. Met name akoestische Jazz, blues en singer-songwriter muziek komt goed tot z`n recht met dat Stan Curtis ontwerp. De verbazing van ondergetekende was dan ook niet gering, toen bij het beluisteren van het Keb` Mo debuutalbum via de Uphorik die bijzondere opnamesessie meer levensecht en tastbaar overkwam. Het werd ervaren als een meer persoonlijke overdracht, met name bij de track Every Morning.

(Foto: Linn)

De zang kreeg een vrij ingetogen presentatie mee terwijl de slide-uithalen onverwacht expressief klonken. Ook bij de 200 grams heruitgave van het Buddy Holly album zonder titel stak de eerder genoemde hoge muzikale betrokkenheid de kop op. Bij de track Everyday kwam de xylofoon op delicate en kristalheldere wijze naar voren. Qua algeheel karakter doet de Uphorik zeker denken aan de Urika, met name wat betreft souplesse en articulatie. De Uphorik is een phonotrap van pure fijnzinnigheid; het zet een stereobeeld niet met grote penseelstreken neer, het gaat eerder te werk met de aandacht voor detail van een kalligrafeur. Heel prettig om dit soort weergave tegen te komen, wetende dat menig phono-pre een minder duidelijk klankmatig statement neerzet. De Uphorik is wat dat betreft in exclusief maar goed gezelschap, waartoe versterkers als de RCM Sensor Prelude IC en de Audio Research PH5 behoren. Goed. De Uphorik scoort dus bovengemiddeld hoog op akoestische, puristisch opgenomen muziek maar hoe zou de sophisticated Schot omgaan met `70`s poprock?

De tweede schijf van de onvolprezen Fleetwood Mac dubbel-LP Tusk werd op het vilt gelegd om een aantal lekker losgeslagen tracks te beluisteren. That`s Enough For Me en I Know I`m Not Wrong zijn goede voorbeelden van de improvisorische en zeer spontane werkwijze die Fleetwood Mac ten tijde van de Tusk Opnamen nog hanteerde. De amusante georganiseerde chaos van maximaal overstuurde gitaar-amps en Mick Fleetwood`s gejaagde drumspel kwam via de Uphorik doeltreffend over, waardoor de uitbarstingen van Christine McVie des te overtuigender klonken. De zeer opzwepende `drive` van de Moth phonotrap werd met de Linn trap echter niet in die mate verkregen. Positief punt is, dat dergelijke puinmuziek niet wordt bekritiseerd door de Uphorik, iets waar veel hei-ent zich helaas niet van kan weerhouden. Men zou met hoogstaande HiFi nog altijd in staat moeten zijn om zonder auditieve bestraffing naar goed gearrangeerde `lofi` muziek te kunnen luisteren. Linn blijkt dat te begrijpen. Wellicht dat echte rock-liefhebbers de Uphorik als iets te geciviliseerd ervaren, fans van akoestische muziek worden met deze voortrap in ieder geval zeer goed bediend. Circle-time. De Wilson-Benesh platenspeler met Origin Live arm plus Ortofon aftaster werd aangesloten en met de Nic Jones LP Penguin Eggs op het plateau werd de track Canadee-I-O afgespeeld.

(Foto: Audio Excellence)

De fraaie Engels/Deense platenspeler is ten opzichte van de Schotse/Hongaarse vinyldraaider over het algemeen lichtvoetiger en luchtiger, met een zeer strak laag (dat laatste is mede te danken aan de MC15 Super II speurneus). Nic Jones bespeelt zijn akoestische gitaar in klassieke fingerpicking-stijl, afgewisseld met stompen of kloppen tegen de klankkast. Wat het meeste opviel aan de weergave met de Circle/Uphorik combo, was hoe overduidelijk elk accoord naar voren kwam, met loepzuivere en opvallend rijke toon. Elke stomp kreeg een solide `punch` mee, die korter en droger klonk dan met de Moth RIAA. Ook in combinatie met de Engelse platenspeler werd zang telkens geheel vrij afgebeeld, zonder een spoor van hoogfrequent-slis. De Moth scoort hoog op stemweergave maar de Uphorik gaat nog net even verder. Van het Lou Reed album Transformer werd de verplichte track Walk On The Wildside afgetast. Het plukspel van bassist Herbie Flowers werd hier zelden zo fraai weergegeven, met buikige brommen en een goede belichting van de klapperende snaren. De kenmerkende toonloze voordracht van de heer Reed was zelfs interessant om naar te luisteren en dat zegt wat.

Toen de track Diamond on the Soles Of Her Shoes van Paul Simon`s Graceland LP werd beluisterd, diende Ladysmith Black Mambazo zich met grootse ruimtelijke opzet en natuurlijke body aan. Paul Simon zette in... en alweer; dat klonk schitterend. Deze phonotrap heeft echt wat met stemmen. Dat was een kolfje naar de hand van de toegepaste weergevers (LS 3/5a) maar wat de bron niet aangeeft, kan nimmer worden weergegeven. Jim Keltner`s drumgeweld tijdens The Boy In The Bubble klonk strak en impulsief maar minder explosief of `spannend` dan met de residentiele phonotrap. De PRaT-factor (Pace, Rhythm and Timing) was in hoge mate aanwezig met de cirkelvormige bron plus Uphorik. Qua pure boogie-factor was de weergave nog niet op het Sondek-niveau maar belangrijker is het feit dat met de Uphorik als versterker & RIAA de-emphasis de meer bescheiden geprijsde Engelse platenspeler voor een bijna even meeslepende en niet minder interessante luisterervaring zorgde. De Uphorik heeft daarmee zijn inzetbaarheid buiten het Linn domijn bewezen; niet alleen kan het aan uiteenlopende afsluitwensen voldoen, het is niet eenkennig wat betreft het klankkarakter van de bron. Kortom: de platenspeler`s wil is wet en zo zou het moeten zijn met een omnivoor-phonotrap.

Conclusie

Linn`s nieuwste vinyl-support in de vorm van een `one stage fits all` phonotrap werpt zijn vruchten af. Als klankomschrijving in een woord zou "elegant" de meest toepasselijke term zijn. De Uphorik is geen explosieve druktemaker maar weet op uiterst soepele wijze met cadans en dynamisch contrast om te springen. Liefhebbers van zang, in het bezit van vinyl; maak onmiddelijk een luisterafspraak want deze phonotrap zou het vinylplezier danig kunnen verhogen. Specialisme kan het prestatieniveau tot grote hoogte opschroeven, getuige de eerder besproken Linn Urika. Dat purisme ook bij volledige instelbaarheid bewaard kan blijven, bewijst de Uphorik.

Aanvullende informatie

Linn Products: www.Linn.co.uk

Uphorik (zwart of zilver): 2142,- Euro
T-Kable (1.1 meter - cinch): 333,- Euro
Balanced T-Kable (1.2 meter - XLR): 333,- Euro

Tijdelijke voorjaars-aanbieding van Linn: koop een Uphorik en krijg 15% korting bij gelijktijdige aanschaf van een Linn Lingo 3, of krijg 10% korting op een van de vele Linn LP12 upgrades. Deze aanbieding is geldig tot eind mei.

e