Chapter Audio - Het Laatste Hoofdstuk

Soms loop ik in de audio wereld tegen merken aan die, wanneer ze aan elkaar gekoppeld worden, gezamenlijk op een hoger niveau belanden. Een dergelijke combinatie ontdekte ik toen ik aan het eind van mijn testperiode met de Vivid V 1.5 tijdelijk de eveneens door de importeur ter beschikking gestelde geïntegreerde versterker van Chapter Audio - de Précis 250S – op de luidsprekers aansloot.

Het zal u dan ook niet verwonderen dat, toen ik instemde met het testen van deze Chapter Audio combinatie, ik tevens bedongen heb dat de importeur er een set Vivid luidsprekers bij zou leveren. En om het dan meteen maar goed te doen heb ik gevraagd om de grotere broer van de V 1.5. Om precies te zijn het allereerste ontwerp van Vivid; de B 1.

Herkenning

En zo komt het dat ik enkele weken na het afscheid van beide merken opnieuw naar ontwerpen van deze Brits/Zuid-Afrikaanse tandem zit te luisteren. Natuurlijk zou ik de eindversterker en de cd speler - die tevens dienst doet als voorversterker – aan moeten sluiten op mijn eigen luidsprekers, de MC Systems M3. Maar voor die test is er nog tijd genoeg. Tenslotte ben ik één van de weinige Nederlanders die niet naar het wereldkampioenschap voetbal kijkt.

U kunt dus wel ongeveer schatten hoeveel tijd ik in deze periode overhoudt door niet te kijken naar voorbeschouwingen, wedstrijden, herhalingen, nabeschouwingen, interviews, het herkauwen in reflecties op nabeschouwingen etc. Bovendien heb ik, net als bij de test van de Vivid V 1.5, ook nu de importeur de gelegenheid willen geven om bij aflevering zijn luidsprekers optimaal op te stellen. Daarbij gebruikt hij Transparent Musiclink Plus interlinks(XLR), Transparent Music Wave Super biwire luidsprekerkabels en Transparent Powerlink Super netkabels.

Meteen tijdens het opstellen wordt al duidelijk dat ook deze modellen het vermogen hebben om gezamenlijk die, tijdens de testperiode van de V 1.5 eerder ervaren, speciale magie te creëren. Muziekliefhebber Ewald Verkerk draait ditmaal totaal andere werken. Daaronder een Zuid-Amerikaanse zangeres begeleid door leden van de band Calexico, Ella Fitzgerald met Duke Ellington en Les Nuits d’Eté van Berlioz. Afsluiter Motherland van Natalie Merchant zorgt voor kippenvel op mijn onderarmen. Een lichamelijke reactie die ook in de daaropvolgende weken regelmatig op zal treden.

Ontwaken uit de slaapstand

Met de klank van die eerste sessie nog in mijn hoofd besluit ik de volgende dag om voorlopig de solide gebouwde, geheel uit aluminium opgetrokken, 24 kilo zware Sonnet-S uitsluitend te gebruiken als CD speler/voorversterker bij het aansturen van de eindversterker. Hij accepteert ook CD-R en CD-RW maar ik gebruik slechts (SA)CD’s. Na de opstellingsdemo van Ewald zijn beide apparaten aan de stroom blijven hangen en ze bevinden zich in de standby modus. Dit is te zien aan het rood oplichtende ledje in de beide perspex displays. Het voordeel van deze stand is dat de gevoelige DAC en klok secties op deze manier onder stroom blijven staan waardoor na inschakeling de set snel weer op klank is. Wanneer ik mijn vinger twee seconden lang tegen de standby sensorknop van de CD speler houd wordt het display verlicht.

Ook de ring die zich aan de buitenrand van de beide grote knoppen op het front bevindt licht nu blauw op. De intensiteit is in te stellen en zelfs volledig uit te schakelen waarbij de acryl knop dan doorzichtig is. Beide knoppen hebben een functie bij het kiezen van, en het navigeren door, de menu opties. Daar kom ik later op terug. In de CD modus kan met de linker knop de functies play, pause, stop en track selectie geactiveerd worden terwijl met de rechter knop het volume ingesteld wordt. Als optie is er een Nevo afstandsbediening leverbaar. Met een combinatie van touchscreen en knoppen zijn de belangrijkste functies te bedienen.

Om de eindversterker tot leven te brengen dient één van de sensorknoppen in het display aangeraakt te worden. Afwijkend van de wijze waarop de Sonnet-S actief wordt kan de Couplet 250S niet met behulp van de standby knop geactiveerd worden. Een beetje verwarrend dus. Ook hier wordt nu het display verlicht en daarnaast lichten de twee grote ringen op. Nu valt nog duidelijker op dat beide apparaten even groot zijn – 390 x 108 x 300 mm (BxHxD) - , hetzelfde uiterlijk hebben en daarmee visueel een duidelijk bij elkaar horende combinatie vormen.

De ringen zijn hier geen echte draaiknoppen maar kunnen wel gebruikt worden voor het inverteren van de fase en het instellen van de licht intensiteit van de ringen. Eenmaal wakker levert deze 25 kilo zware eindversterker 225 Watt per kanaal bij 8 Ohm en 450 Watt per kanaal bij 4 Ohm.

CD laden

Het betreft hier twee volledig ingespeelde apparaten – uitgevoerd in zwart - die ondertussen alweer meer dan 24 uur onder stroom staan en ze zullen dan ook snel op klank zijn tijdens de eerste echte luistersessie. Die begint met het oplichten van het losse deksel waaronder zich het loopwerk van de Sonnet-S bevindt. Net als de rest van de kast is het uitgevoerd in dik massief aluminium en op de bovenkant prijkt een groot in reliëf uitgevoerd Chapter logo. Over bouwkwaliteit gesproken. Zoals je in deze prijsklasse mag verwachten kwalitatief uitstekend afgewerkt. Aluminium is een licht metaal maar het eerste dat me opvalt, is het toch redelijk substantiële gewicht.

Wanneer ik hem omdraai zie ik een rubberen o-ring aan de onderkant waarmee hij op de ondergrond rust. Draai deze deksel overigens niet om want wanneer het logo op z’n kop ligt doet hij het niet en blijft op het display de melding ‘door open’ zichtbaar. Op het loopwerk zit nu nog een lichte zwarte puck, eveneens met logo, die ik even naast de speler leg. Dan loop ik tegen een nadeel van een grote losse deksel aan. Voordat ik een CD kan pakken moet ik eerst op mijn rack een plek zoeken om de deksel neer te leggen want ik heb mijn beide handen nodig om de CD uit zijn doosje te halen. In dat opzicht is het werken met het schuifdeksel van mijn CEC bovenlader een stuk handiger. Gelukkig ontwikkel ik, naarmate de testperiode vordert, een bepaalde volgorde van handelen waardoor dat nadeel uiteindelijk niet langer meer als zodanig ervaren wordt.

Draaien

Eén van mijn recente aanwinsten op SACD is een compilatie van populaire delen uit Wagner opera’s. Het betreft een orkestrale uitvoering van het Royal Scottish National Orchestra onder leiding van Neeme Järvi. De Ouverture en de Venusberg Ballet Scene uit Tannhäuser worden breed in de kamer gezet. Het eerste dat opvalt is de mooie tonale balans en het losse beeld dat de installatie neerzet. De luidsprekers zijn niet meer aan te wijzen wanneer ik me laat gaan tijdens de Venusberg Scene en in gedachten de zang van de sirenen aan het orkest toevoeg. Wel klinkt de weergave wat meer laidback dan via mijn eigen versterker en luidsprekers. Ook wanneer ik het volume flink opschroef - iets wat Chapter moeiteloos doet tot + 12 dB zonder dat er sprake is van dichtlopen of enige andere soort van vervorming – blijft die indruk van rust en gemak bestaan. Dynamiek is er voldoende, zowel micro als macro.

Neeme Järvi is alweer begonnen aan een nieuw stuk en leidt de Schotten in een overdonderende opening van de derde akte uit Lohengrin wanneer ik opsta en naar de rechter luidspreker loop. Met mijn hand op de gladde oppervlakte van de bovenkant, en even later de zijkant, voel ik geen enkele trilling. Net als bij de Vivid 1.5 zijn ook hier de units opgehangen in rubber o ringen. Een verschil met die kleine broer is wel dat deze B1 een forse stap verder gaat wanneer het op laagweergave aankomt. Dezelfde klankkarakteristiek, maar nu verder doorlopend. Sprak ik bij de 1.5 nog over het toevoegen van een subwoofer, daarvan kan hier geen sprake zijn.

Na deze nieuwe release een oude dubbel CD van Chet Baker, Chet Baker in Tokyo. Na het overdonderende geweld van het symfonieorkest de intimiteit van een live sessie van deze trompettist tezamen met zijn trio. Dat bestaat naast de Duitse pianist Harold Danko uit twee landgenoten; Hein van der Geyn op bas en John Engels op drums. Aan het eind van disc 1 staat hier een 13 minuten en 14 seconden durende versie van de Rodgers & Hart compositie My Funny Valentine die mij op de juiste installatie steeds weer weet te raken. Opnieuw draai ik het volume ver open. Dat klinkt gewichtiger dan het is want het volume van de Sonnet-S begint bij -105 dB en voordat er bij -30 dB echt geluid uit de luidsprekers komt ben ik dus wel even aan het draaien. Maar bij Chet draai ik hem open tot -2 dB en ondanks het laidback karakter van de weergave zit ik vlakbij. Hij begint zingend waarbij zijn stem klinkt zoals hij trompet speelt, vloeiend en ingetogen. Later verdwijnt zijn adem in de trompet en zet hij harder aan dan menigeen van hem gewend is. Een jaar voor zijn dood, in de nadagen van zijn carrière, laat de set goed horen dat hij hier sterk geïnspireerd speelt. Ook de bassolo van Hein die op sommige sets nog wel eens wat soft kan klinken komt nu goed gearticuleerd over.

De door Ewald tijdens het opstellen van de set gedraaide Natalie Merchant heeft een prachtige warme stem waarin meer dan eens emoties doorklinken. Die kwaliteit ligt ook verborgen in het nummer Order 1081 dat voorkomt op de dubbel CD van David Byrne & Fatboy Slim Here Lies Love waar ze één van de gast zangeressen is die het leven bezingen van Imelda Marcos, de vrouw van ex dictator Marcos van de Filippijnen. Order 1081 gaat over de proclamatie die Marcos tekent aan het eind van zijn ambtstermijn, waardoor hij niet alleen aan de macht kan blijven, maar ook zonder aanklacht verdachte figuren op kan laten pakken. Zoals Benigno `Ninoy` Aquino, oppositieleider en jeugdliefde van Imelda. Niet iedere installatie weet de emotionele lading even goed over te dragen die Natalie hier in haar stem weet te leggen. De Chapter combinatie slaagt daarin met vlag en wimpel.

K D Lang heeft een heel andere stem. Ik ken mensen die deze stem afdoen als hard en klinisch. Zelf praat ik liever over kristalhelder, loepzuiver en extreem toonvast. Om het over de emotie maar niet eens te hebben. Een schitterende dubbel CD van haar vind ik Recollection waarbij op disc 1 elf songs staan die afkomstig zijn van eerdere CD’s van haar terwijl op disc 2 songs verzameld zijn die afkomstig zijn van albums van anderen waar zij ooit aan meegewerkt heeft. Daarop o.a. Cole Porter’s Love For Sale afkomstig uit de film The Black Dahlia. Lang laat hier al haar niet geringe kwaliteiten als zangeres voor het voetlicht komen en de Chapter set zet het bit voor bit neer. Een prachtige hoge resolutie – intern werkt de DAC met 32 Bit – waardoor iedere stembuiging en ademtocht tot op het randje weergegeven wordt.

Een randje wat nimmer rafelig of glazig hard klinkt, laat staan onaangenaam wordt. Ook hier die indruk van rust en autoriteit van waaruit iedere toon omhoog komt. Niet alleen de aanzet, maar ook de vorming en het uitklinken van de toon zijn adembenemend. Zowel bij de stem als bij de instrumenten waarbij met name de drums van Danny Frankel en de warme, rijke klankkleuren van Albert Wing’s saxofoon fenomenaal klinken. De woorden hoge resolutie zijn gevallen en wanneer we dat begrip beperken tot digitale weergave dan heeft de Sonnet-S meer te bieden dan ik tot nu toe met de CD als bron uitgeprobeerd heb.

Mogelijkheden voor andere bronnen

Na de eerste week ben ik zover dat ik het CD gedeelte van de Sonnet-S even laat voor wat het is zodat ik me meer kan richten op de voorversterker die in dezelfde kast ingebouwd zit. Om wat meer zicht op de mogelijkheden te krijgen duik ik achter mijn rack om de achterkant eens goed te bekijken. Het meest in het oog springend is dat er uitsluitend digitale ingangen zijn. We praten over een digitale voorversterker met vier SPDIF ingangen (24 Bit, 192 kHz) en een USB ingang (24 Bit, 48 kHz). Daarnaast is er een RS232 poort en zijn er twee analoge uitgangen, één single ended en één gebalanceerd.

Vinyl als bron

Het zal u niet ontgaan zijn dat ik hierboven uitsluitend praat over digitale bronnen. Toch zou ook de vinylliefhebber met deze Chapter set kunnen werken. De beide Chapters zijn in deze test onderling gebalanceerd verbonden. Een manier om daarnaast ook van vinyl te kunnen genieten zou kunnen zijn om de phono aan te sluiten op een voorversterker en deze voorversterker single ended te verbinden met de Couplet 250S. Door nu op de eindversterker te schakelen tussen gebalanceerd en single ended wordt automatisch gekozen tussen digitale bronnen en vinyl.

Het menu

Wie met die digitale ingangen aan de slag wil doet dat via het menu dat via de twee knoppen op het frontpaneel van de Sonnet-S op te roepen en in te stellen is. Door aan de linker knop te draaien wordt een optie gekozen. Door de knop in te drukken wordt de optie geselecteerd. Door de rechter knop in te drukken wordt stapsgewijs door het menu gelopen. De input selecties zijn achtereenvolgens; CD, SPDIF 1, 2, 3 &4, USB Audio, Sleep mode, Display Brightness, Draaiknoppen Brightness 0-100 %, Sensor knoppen Brightness 0-100 %. Door aan de rechter knop te draaien kunnen er nog een aantal DAC opties geselecteerd worden. Ten eerste is dat Source Quality waarmee gekozen kan worden tussen High, Normal en Low.

Als tweede is daar De-Emphasis Control. Dit kan aan- of uitgeschakeld worden. Data Word Length biedt als opties 24-Bit, 20 Bit en 16 Bit. Phase Invert geeft de mogelijkheid om te wisselen tussen fase en tegenfase terwijl DAC Modulator Mode de keuze mogelijk maakt tussen 6 Bit, 7 Bit en 8 Bit Quantizer. Deze laatste DAC opties kunnen uitermate nuttig zijn bij het optimaliseren van de weergave. Aan de andere kant kan het ook een soort onrust veroorzaken die maakt dat de luisteraar constant blijft zoeken naar de optimale instelling. Ongeveer vergelijkbaar met vinyl liefhebbers die bij iedere nieuw opgezette LP de VTA in gaan stellen. Zeker – maar niet uitsluitend - bij oudere opnamen kan het interessant zijn om de bronkwaliteit instelling aan te passen teneinde te voorkomen dat de onvolkomenheden in de opname doorklinken via de speakers. Een bigband opname uit de vijftiger jaren met Ella Fitzgerald als soliste klonk op `High` inderdaad minder goed dan op `Normal`. Maar in de praktijk heb ik de instelling verder op `High` laten staan omdat ik zelf niet iemand ben die zich bij iedere CD opnieuw afvraagt of het nu om een goede of een slechte opname gaat. Maar zoals de Amerikanen zeggen; `Your mileage may vary`.

SPDIF 1

Als alternatief voor de CD weergave zou ik voor diverse digitale bronnen kunnen kiezen. Voor de luisterindrukken beperk ik mij hier echter tot slechts één andere digitale bron. Ooit heb ik in een recensie voor Hifi.nl geschreven dat de enige echt bepalende factor voor het geluid van de Wadia 170 i in combinatie met een iPod gelegen is in de kwaliteit van de gebruikte DAC. Met die gedachte in het achterhoofd besluit ik om mijn iPod Nano in de Wadia 170i te plaatsen en deze combinatie middels een digitale Apogee Wyde Eye kabel aan te sluiten op de eerste SPDIF poort van de Sonnet-S.

Ook nu wordt direct de hoge kwaliteit van de interne DAC van de Chapter duidelijk. Wanneer ik vervolgens dezelfde opnamen van Holly Cole nogmaals, maar nu rechtstreeks vanaf CD afdraai, valt op dat het geluid via de Wadia/iPod combinatie fractioneel harder, directer en droger klinkt. Deze verschillen blijven, ook wanneer ik achtereenvolgens wat speel met de Source Quality en Data Word Length instellingen van de Chapter DAC. Hoe fraai het harde schijfje in combinatie met het Wadia dock ook presteert, het maakt dat ik uiteindelijk de CD weergave prefereer.

Vergelijk en conclusie

Wat ik u nog schuldig ben is een testopstelling van der beide Chapters in combinatie met mijn eigen M3 luidsprekers. De oplettende lezer moet echter inmiddels al lang begrepen hebben dat het combineren van de Chapter set met de M3 luidsprekers geen enkele meerwaarde aan dit verhaal toe zal voegen. Uiteraard heb ik aan het eind van de testperiode mijn eigen vertrouwde M3’s aangesloten. Alle geobserveerde kwaliteiten van de Chapter klank bleven onverminderd intact waarbij de M3’s de weergave fractioneel meer upfront en sprankelender maakten. Tegelijkertijd bleek echter al direct bij de eerste CD dat mijn luidsprekers het kwalitatief af moeten leggen tegen de Vivid B 1’s en dat zij met name bij het weergeven van laag en sublaag tekort schieten. Het maakt de B 1 een duidelijk beter meetinstrument.

Conclusie

Mijn persoonlijke conclusie zal na het lezen van het bovenstaande vermoedelijk helder zijn. De Sonnet-S en de Couplet 250S vormen samen een prachtige audio combinatie die menig muziekliefhebber jarenlang in zijn ban zal weten te houden. Allereerst vanwege de fraaie klank. Alles klinkt even makkelijk, los en vanzelfsprekend. In vergelijking met deze Chapters klinken de meeste andere combinaties als het ware ongeorganiseerd en `rommelig`. Naast de klankmatige aspecten ligt hun grote kracht in de mogelijkheid om iedere digitale bron op hoog niveau af te kunnen spelen. Waarbij de modulaire opbouw en de mogelijkheid om voor beide apparaten nieuwe software te downloaden een belangrijke garantie voor de toekomst vormen. Met deze Chapter set begint u bij het beluisteren van uw favoriete muziek aan een nieuw hoofdstuk, misschien zelfs wel het laatste.

Aanvullende informatie:

Distributeur: Terrason Audio
Prijzen:
Sonnet-S CD speler/voorversterker 8990 euro
Couplet 250S eindversterker 6990 euro