Arcam rDAC – size doesn`t matter...

Soms val je als hifi-recensent met je neus in de boter. Als je als een van de eersten de gelegenheid krijgt om een nieuw apparaat aan de tand te voelen bijvoorbeeld. En als het dan ook nog eens zo`n ding is waar heel de wereld met smart op zit te wachten is het natuurlijk helemaal gaaf. Dat voorrecht overkwam me met de Arcam rDAC.

Zoals ik in mijn eerdere blogbericht al aangaf kwamen de twee rDAC`s die op de redactie arriveerden rechtstreeks van de douane. Dank daarvoor aan importeur Audiac die ons op deze wijze van de primeur wilde verzekeren.

Uitpakken en wat techniek

En daar stonden ze dan: twee platte, licht-lavendelkleurige Arcam dozen met inhoud. Altijd een spannend moment. De fraaie maar bescheiden verpakking bevat behalve de relatief kleine rDAC een eenvoudige gebruiksaanwijzing  en een externe voedingstrafo (in het Engels ook wel wall-wart genoemd) en drie verschillende stekkerconfiguraties die op de trafo kunnen worden geklikt.

Deze constructie heeft om audiofiele redenen niet mijn voorkeur en doet me vaak naar een veel stabielere instelbare trafo grijpen die ik voor dit soort gelegenheden bij de hand houd. Maar in dit geval besloot ik juist om de door Arcam geleverde oplossing wel te gebruiken, omdat vrijwel iedere toekomstige eigenaar dat waarschijnlijk zonder er verder bij na te denken ook zal doen. Bovendien realiseer ik me dat Arcam er blijkbaar het volste vertrouwen in heeft dat dit goed werkt.

De behuizing van de rDAC is van gegoten aluminium en voelt erg stabiel aan. Een briljante vondst vind ik de bodemplaat van de rDAC. In plaats van dat er vier rubberen voetjes zijn gebruikt is de hele onderzijde met een stroef (synthetisch?) rubberachtig materiaal bedekt, waarin verzonken schroefgaten zitten voor een naadloze bevestiging van de behuizing. De grip die zo`n plak rubber op de ondergrond heeft is veel groter, en hoewel er niets over is medegedeeld vermoed ik dat er ook nog wel enige dempende eigenschappen aan het materiaal toe te kennen zullen zijn.

De bediening van de rDAC is zo voor de hand liggend dat ik denk dat de gebruiksaanwijzing min of meer pro-forma is bijgevoegd. Aan de achterzijde vinden we de aansluiting voor de voeding, een aan/uit knop, de analoge outputs (ongebalanceerd), en in totaal vier verschillende digitale inputs. Een daarvan (rWave) is nog niet bruikbaar, maar dat zal in de loop van september veranderen als Arcam de daarvoor benodigde dongle en antenne gaat uitleveren.

Een nadeel van draadloze overdracht is wel dat de rDAC dan niet meer kan worden gebruikt voor de weergave van HD geluidsbestanden, aangezien bitrate en samplingfrequentie dan beperkt worden tot 16bit/44,1kHz. Maar voor de weergave van op de laptop opgeslagen mp3 bestanden is dat ruim voldoende.
Om gebruik te kunnen maken van het volledige potentieel (een maximale 24bit/192 kHz) moet de rDAC bedraad worden gebruikt.

Bijzonder is verder nog dat de de rDAC de door dCS ontwikkelde asynchrone USB technologie gebruikt, een technologie waarbij de DAC bepaalt wanneer de bron het volgende datapakketje mag sturen, in plaats van dat de bron zijn van jitter vergeven wil oplegt aan de DAC. Tot nu toe was deze technologie uitsluitend beschikbaar in kostbare high-end apparatuur, en alleen al om die reden mag de rDAC een doorbraak genoemd worden.

Luisteren naar de rDAC

Dat de omzetting van digitaal naar analoog in de Arcam rDAC in handen is van de beroemde en in high-end kringen veel gebruikte 8741 IC van Wolfson Microelectronics neem ik ter kennisgeving aan. Ik weet dat er collega-recensenten zijn die niet erg gecharmeerd zijn van die DAC-ic, maar volgens mij is de rest van de schakeling waarin de fabrikant hem gebruikt meer van invloed op het uiteindelijke resultaat dan een (op basis waarvan?) toegekende klankmatige karakteristiek van de chip zelf. Eigenlijk is dat een hele lange zin om te zeggen dat ik zo onbevooroordeeld mogelijk ben gaan luisteren.

Een van de rDAC`s werd op de huisset van de redactie aangesloten voor dagelijks gebruik, en de andere nam ik mee naar huis om er in mijn eigen referentie-omgeving naar te kunnen luisteren. Het zijn voornamelijk die luistersessies die zijn gebruikt voor het schrijven van deze review.

Als bron gebruikte ik afwisselend mijn Sonos Zoneplayer 90 die FLAC bestanden vanaf een NAS afspeelt, en mijn mini-laptopje van Samsung (vooral voor het HD muziekmateriaal). De Sonos werd met mijn onvolprezen L.A.T. International DI-20 mkII digitale interlink aangesloten op de Arcam, en voor de verbinding met de laptop werd een nieuwe high-end USB kabel van Audioquest ingezet. Die bleek duidelijk beter te klinken dan een standaard USB kabel, maar ik hoor de kabelsceptici hun messen alweer slijpen...gelukkig valt die discussie buiten deze review.

Met de goed aanvoelende selectieknop bovenop de rDAC moet de juiste ingang worden gekozen, en daarbij viel de snelheid waarmee de `lock` met het digitale signaal tot stand komt in positieve zin op. Met het notitieblokje op schoot werd de eerste muziek gestart, en een uurtje of wat later stond er nog geen letter op papier. Dat kwam omdat de rDAC (koud uit de doos) op het eerste gehoor meteen al een paar dingen beter leek te doen dan mijn eigen D/A converter met buizen uitgang.

Zo is daar het laag. Ik ben best wel verwend wat dat betreft, maar de rDAC weet zonder al teveel moeite een extra stukje sublaag te produceren. Dat merk je natuurlijk alleen als je een full-range luidsprekersysteem hebt of met een subwoofer werkt, maar het draagt wel bij aan de beleving. Zo blijkt in het intro van Ghosts (Japan – Oil On Canvas) een grondtoon te schuilen die met mijn eigen DAC wel te horen is, maar die net wat dieper gaat dan ik dacht. Lekker... Ook het niersteenvergruizende laag in Boz Scaggs` Thanks To You doet de bank nog wat duidelijker trillen.

Ook in de ruimtelijke weergave neem ik een duidelijk verschil waar. De rDAC zet een wat breder beeld neer dan ik gewend ben, maar levert daarbij wel wat in aan diepte. Een kwestie van smaak dus. Zelf prefereer ik een wat meer laid-back weergave, en een ruim dieptebeeld hoort daar bij. Maar omdat in veel huiskamers het compromis tussen inrichting en hifi-hobby vrij vaak zorgt voor een beperking van het dieptebeeld beschouw ik de toegenomen breedteplaatsing (zonder gat in het midden) als een pluspunt.

Maar zoals ik al in mijn blogbericht aangaf wil ik mijn oordeel over de Arcam niet ophangen aan één of twee parameters die op zichzelf wel wat voorstellen, maar in het geheel der eigenschappen pas echt hun waarde krijgen. Dus begeef ik me op het glibberige pad van de muzikaliteit. Dat is nu eenmaal een zeer persoonlijke waarneming, en iedereen heeft daar zo zijn eigen idee bij. Naar mijn mening doet de Arcam rDAC het op het vlak van muzikaliteit zeer goed. Dat concludeer ik niet alleen uit het lege schrijfblok, maar ook uit de succesvolle test met de luchtgitaar (Supertramp – Goodbye Stranger).

USB= genot maal twee?

Ik ken de asynchrone USB technologie al van de QB9 USB DAC van Ayre (ook bij importeur Audiac in het pakket overigens), en daarom waren mijn verwachtingen hoog gespannen toen ik mijn laptopje aanzwengelde om wat gedownload HD materiaal over de rDAC af te spelen. Uiteraard waren de juiste kernel-streaming drivers gedownload en geinstalleerd (zie daarvoor het voortreffelijke artikel van Henk Boot en Marja Vanderloo), dus waren de randvoorwaarden optimaal.

Nou mensen, daar moest ik even diep van zuchten. De HD versie van het album A Meeting By The River van Ry Cooder en Vishwa Mohan Bhatt is zo ontzettend superieur aan de `gewone` versie dat ik mijn twijfels over het nut van HD muziek onmiddellijk tot nader order opschort. Het is letterlijk vergelijkbaar met het overstappen van analoge uitzendingen op een gewone LCD televisie naar een digitaal HD abonnement met een Full-HD beeldscherm. De toevoeging van de betere USB kabel zou je dan de opwaardering van een toch al genereuze 42 inch beelddiagonaal naar 50 inch of meer kunnen noemen.

Ook door mijzelf geripte muziek uit eigen collectie profiteert van weergave via de USB input, al is de verbetering dan wel kleiner en wint de Sonos `hands down` op gebruiksgemak. We hoeven dus niet massaal onze streaming apparatuur naar de lommerd te brengen.  

Conclusie

De kleine behuizing van de rDAC zette me aanvankelijk op het verkeerde been. Op de een of andere manier associeer ik een krachtige en volmondige weergave toch eerder met apparaten die, bij wijze van spreken, met een heftruck op hun plek moeten worden gezet. Mispoes dus, en een duidelijk bewijs dat afmeting er soms echt niet toe doet.

In het prijssegment van de Arcam rDAC zijn een paar geduchte concurrenten op de markt die – in elk geval op papier – meer waar voor hun geld lijken te leveren. Of dat ook werkelijk zo is hangt van de wensen van de koper af. Zelf had ik bijvoorbeeld een knop voor het omkeren van de absolute fase wel prettig gevonden, maar ik maak daar geen halszaak van. Ik doe het nu ook zonder en red me daar prima mee. Omdat ik al die andere apparaten niet naast de Arcam heb kunnen beluisteren vind ik het moeilijk – zo niet onmogelijk of zelfs oneerlijk - om een absoluut waardeoordeel te geven. Ik kan alleen vertellen dat ik met ongelooflijk veel plezier naar de rDAC heb geluisterd, en dat ik de asynchrone USB technologie een belangrijk en ijzersterk `selling point` vind.

Om die reden zou ik zelfs willen overwegen om mijn referentie te vervangen, hoewel ik de iets grotere rust en het diepere geluidsbeeld van mijn eigen DAC ook wel erg op prijs stel. Waar ik me eigenlijk nog het meeste over verbaas is hoe ongelooflijk veel geluidskwaliteit je tegenwoordig voor 429 euro in huis kunt halen. Niet alleen om een streaming systeem van een hoogwaardige audio-interface te voorzien, maar beslist ook om een oudere cd-speler met een goed loopwerk weer volledig up-to-date te laten musiceren.

Prijs Arcam rDAC: 429 euro
Importeur: Audiac BV