Naim Ovator S-400: Staande Ovatie
Naim is zo’n heerlijk eigenwijs Brits merk dat in de loop der tijd een zeer warm plekje in mijn hart heeft weten te veroveren. Ik kan me werkelijk geen enkele luistersessie met Naim apparatuur herinneren die tegenviel. Sterker nog, er was altijd sprake van een enorme muzikaliteit. Daarom was ik erg blij met de uitnodiging van importeur Latham Audio om de nieuwste luidspreker van Naim, de Ovator S-400, te beluisteren. Hiervoor was ik onlangs te gast bij AudioXperience in Nuenen. Het zou een verbijsterende ontmoeting worden.
Ik heb bij herhaling gemerkt dat het samenstellen van een set met uitsluitend Naim apparatuur een uitkomst oplevert die meer is dan de som der delen. Het lijkt wel of de inherente muzikaliteit die de losse componenten kenmerkt dan alleen maar verder toeneemt. Dat is ook de andere liefhebbers van het merk niet ontgaan, en je ziet dan ook relatief veel complete Naim sets. De luidsprekers van het merk vormden daarbij altijd een beetje een vreemde eend in de bijt, omdat hun uiterlijk nogal een `acquired taste` was en hun voorkeursopstelling met de rug tegen de muur in veel luisterruimtes op praktische bezwaren stuitte. Voor de echte Naimist bleef dit altijd een beetje knagen. Daar is met de nieuwe Ovator serie definitief een einde aan gekomen.
Foto: Erik Paulus/AudioXperience
De Naim Ovator S-400 van binnen
Bij het ontwerpen van de Ovator serie zijn de ingenieurs van Naim duidelijk niet over één nacht ijs gegaan. Aan werkelijk alles is gedacht. De gietmetalen voet (waarin ook het filter is ondergebracht, waarover later meer) is voorzien van schroefdraad voor de non-magnetische roestvrijstalen spikes. De van dik plaatmateriaal vervaardigde kasten zijn verregaand stijf en resonantievrij gemaakt met secuur aangebrachte interne braces, en zelfs door middel van een metalen bladveer geïsoleerd van de voet. Frequenties boven de 12 hertz worden op die manier niet doorgegeven.
Het filter bevat hoogwaardige componenten zoals lucht- en vlakbandspoelen en verouderingsvrije polypropyleen condensatoren. En die zijn niet alleen op specificatie geselecteerd, maar juist vooral op klankmatige eigenschappen. De opmerkelijkste feature van deze nieuwe luidspreker is echter de mid/hoog unit die wordt toegepast. De Ovator S-400 is namelijk voorzien van een in eigen huis doorontwikkelde BMR-unit.
De NAIM BMR-unit - Foto: Erik Paulus/AudioXperience
BMR staat voor Balanced Mode Radiator, wat een soort kruising tussen een NXT paneel en een dynamische conus is. NXT is een technologie die (honingraat)panelen zonder wisselfilter over een zeer breed en lineair frequentiespectrum aan het trillen kan brengen. Dat levert forse voordelen op, aangezien er geen filtering meer nodig is tussen het mid en het hoog. Nadeel is dat het rendement van een NXT paneel eigenlijk te laag is om voldoende geluidsdruk te leveren.
Door zo’n paneel op zorgvuldig berekende plaatsen van balansmassa’s te voorzien gaat het zich, wanneer het wordt opgehangen in een frame, gedragen als een zuiger. Daardoor ontstaat een unit die niet alleen een zeer ruim frequentiegebied bestrijkt, maar die tevens voldoende geluidsdruk kan leveren. De BMR unit in de Ovator S-400 heeft een eigen compartiment; een aluminium buis met een wanddikte van een centimeter, die aan de achterzijde met de kast is verbonden, en van de frontplaat is geïsoleerd door middel van een uit hoogwaardig elastomeer vervaardigde afdichtring.
Het frequentiebereik onder gebruiksomstandigheden (!) loopt van 36 tot 35.000 Hertz, het rendement ligt op 88dB en hoewel de nominale impedantie 4 Ohm is ligt de minimum-impedantie op een geruststellende en versterkervriendelijke 3,8 Ohm.
Luisteren naar de Naim Ovator S-400
Zoals gezegd vond de luistersessie met de Naim Ovator S-400 plaats bij AudioXperience in Nuenen. Dat is een mooie maar vooral ook erg leuke en gastvrije winkel die zich naast Head-Fi specialiseert in een klein maar zorgvuldig geselecteerd aanbod van de betere apparatuur en luidsprekers. Ik kom er graag. Eigenaren Hans Oosterwaal en Martijn Lavrijsen en audioadviseur Erik Paulus hebben het hifi-hart op de juiste plaats zitten. Bovendien houden ze van echte muziek, organiseren met grote regelmaat interessante kleine evenementen rond audio en muziek en behoren tot de vriendelijkste mensen die ik ken in de branche.
De grote luisterruimte van AudioXperience - Foto: Erik Paulus/AudioXperience
Na de voortreffelijke koffie nemen we plaats in de luisterruimte, waar voor de luistersessie twee sets van Naim staan opgesteld. De eerste set bestaat uit de CDX-2 cd-speler, de NAC202 voorversterker met HiCap voeding en de NAP200 eindversterker. De bekabeling is van Naim (interlinks) en Audioquest (luidsprekerkabel). Erik Paulus licht in het kort de opstelling toe. De langwerpige luisterruimte bij AudioXperience is halverwege door middel van een verplaatsbare plantenbak gescheiden, en heeft letterlijk twee kanten. Waar de Ovators staan opgesteld is de ruimte wat levendiger, terwijl de andere kant juist wat meer gedempt is. Omdat je als luisteraar in beide gevallen een flink stuk ruimte achter je hebt hoef je niet bang te zijn voor eventuele staande golven in het laag.
Ik kan mijn nieuwsgierigheid niet langer bedwingen en leg de eerste cd in de lade van de cd-speler. Ik heb voor deze sessie een flinke greep uit eigen collectie meegenomen, waarbij ik een balans tussen opnamekwaliteit en muzikale aantrekkelijkheid heb nagestreefd. Het zou te ver voeren om hier per album de luisterindrukken te beschrijven, dus zal ik een beknopte selectie maken.
Uw verslaggever aan het `werk` - Foto: Erik Paulus/AudioXperience
De eerste tonen zijn van Andreas Vollenweider, het album Traumgarten. Hierop improviseert hij samen met zijn vader Hans Vollenweider (kerkorgel), en het eerste dat opvalt is de enorme ruimtelijke afbeelding van de Ovators waarbij het beeld tot zeer ver buiten de luidsprekers reikt, maar in verhouding niet iets minder ver naar achteren wordt afgebeeld. Het geluidsbeeld van Naim is over het algemeen redelijk ‘voorwaarts’, en dat is ook hier goed te merken. Het levert in elk geval een betrokken en bijna tastbaar geluidsbeeld op. Het spectaculaire nummer The Metaphors is van een grote emotionele schoonheid, en dit is ook de enige track op het album waarin elektronische instrumenten worden gebruikt. De set laat de zorgvuldig samengestelde mix van elektrisch en akoestisch zeer goed horen.
Bram Stadhouders en Onno Govaert scheppen op hun improvisatie-album Enderra een sprookjesachtige wereld vol weids galmende gitaren, extreem ruimtelijke percussie en enorm veel sfeer. Je zou het spannende ambient mogen noemen, want er is voortdurend iets te beleven in het geluidsbeeld. Bij deze opname is de ruimtelijkheid wederom enorm, maar nu valt ook de prachtige klankmatige structuur van het geluid op. De BMR units geven het complete frequentiegebied van het lage midden (700 Hertz) tot het hoogste hoog weer, en daarbij bereiken ze een coherentie die ik bijna alleen van elektrostaten ken. Het beeld is niet gestoken scherp, eerder wat diffuus, maar vreemd genoeg kun je toch alle elementen in het geluidsbeeld gemakkelijk aanwijzen.
Ik maak hiervoor graag de vergelijking met televisiebeeld. Als je een platte televisie zo instelt dat alle beeldverbeteraars op maximaal staan krijg je een weergave die een beetje aan een stripverhaal doet denken. Alle elementen in het beeld zijn dan zo scherp dat het lijkt alsof ze van een uitgeknipte omlijning voorzien zijn. Daardoor wordt een tweedimensionale illusie veroorzaakt, alsof je in een kijkdoos kijkt waar platte plaatjes achter elkaar zijn opgesteld om een onwaarachtig dieptebeeld te suggereren. Bij het ‘beeld’ dat de Ovators neerzetten is dit niet het geval. Instrumenten en artiesten hebben een realistische afmeting, dimensies in breedte, diepte én hoogte, en zijn bijna stoffelijk aanwezig.
Het prachtige The Last Resort van Trentemøller - Foto: Erik Paulus/AudioXperience
Erik Paulus van AudioXperience geniet zichtbaar mee, en ook Martijn Lavrijsen loopt af en toe binnen om te informeren wat er gedraaid wordt. We zijn eigenlijk al lang niet meer naar de set aan het luisteren, maar genieten van muziek. Met aanstekelijk enthousiasme bespreken we onze favoriete artiesten, en vergeten de techniek. Een door mijn gastheer aangedragen track van Clannad (The Bridge Of Tears van het album Landmarks) heeft niet alleen een bijna holografisch geluidsbeeld, maar bevat ook putdiep laag dat met grote kracht en autoriteit door de Ovators wordt neergezet.
Het wordt tijd om de tweede set aan te sluiten, die bestaat uit dezelfde CDX-2 cd-speler, maar nu gecombineerd met de NAC282 voorversterker met Supercap voeding en de NAP250 eindversterker. Ik heb bij Naim demonstraties al diverse keren meegemaakt dat ik in gedachten mijn spaarpot al aan het plunderen was om de beluisterde set desnoods zonder doos in de kofferbak te laden en er meteen thuis mee aan de slag te gaan. Het aansluiten van een duurdere set lijkt op zo’n moment zinloos, perfectie is niet te verbeteren. Maar toch, deze tweede set doet me opnieuw naar adem happen. Wat er precies gebeurt is moeilijk te beschrijven. Alle goede eigenschapen die ik hiervoor beschreef worden een dimensie groter, en daarmee ook het luistergenot. Vooral het gemak en de rust in de weergave nemen fors toe, wat nog natuurlijker klinkt.
Foto: Erik Paulus/AudioXperience
Om de set eens goed op zijn donder te geven heb ik het album Stranger Inside van Richard Barbieri meegenomen. Deze toetsenist (o.a. Japan en Porcupine Tree) is een meester in het creëren van dromerige, ronddwarrelende ambient achtergrondjes binnen een sterk ritmisch kader. We draaien op hoog volume de track Hypnotek. Dit nummer is dynamisch, warm van klank, zeer ruimtelijk en tegelijk beklemmend door de wat spookachtige sfeer die Barbieri schept. Een fors aangeslagen accent op een piano onthult een verregaande tonale juistheid, en de structurele samenhang zorgt voor een adembenemende en opwindende ervaring. De diepe, snelle en volle laagweergave maakt de belevenis bijna fysiek.
Conclusie
Ik realiseerde me al tijdens de luistersessie dat ik op moet passen voor een al te enthousiaste conclusie, want er wordt mijns inziens veel te snel en veel te veel gejubeld in audiorecensies. Toch kan ik niet anders dan de Ovator S-400 een staande ovatie te geven. Het komt niet vaak voor dat mijn eigen set na zo’n luistersessie een beetje tegenvalt, maar dat is precies wat hier gebeurde. Gelukkig is dat na enige hergewenning snel voorbij, maar het is voor mij een indicatie dat ik naar iets bijzonder muzikaals heb mogen luisteren. De combinatie van uitsluitend Naim producten - beslist geholpen door het vakmanschap van de mensen van AudioXperience bij het opstellen van de set - heeft bevestigd wat ik aan het begin van dit verhaal al zei: het resultaat is meer dan de som der delen. Naimisten kunnen eindelijk van bron tot weergever hun geliefde merk inzetten, en genieten, genieten en nog eens genieten.
Wat de Ovator S-400 in combinatie met elektronica van een ander merk doet is bij deze test niet beluisterd, maar de gunstige elektrische specificaties geven volgens mij aan dat het niet erg moeilijk moet zijn om een passende set te verzinnen. Daarbij moet ik opmerken dat de neutraliteit en de kwaliteit van de Ovator nooit de beperkende factor zullen zijn. Hoe beter de set, hoe beter de weergave zal zijn, zo eenvoudig is het.
Foto: Erik Paulus/AudioXperience
De Ovator S-400 kost 4.200 euro per set. Dat is een hoop geld, maar wat mij betreft toch een koopje. De afwerking is van een zeer hoog niveau, de techniek is innovatief en de weergave is fantastisch. Het uiterlijk is modern maar niet overdreven gestyleerd, en de vijf verschillende afwerkingen garanderen dat de Ovator S-400 in elk interieur zijn plaats kan vinden. Een hele dikke aanrader dus!
Rest mij nog AudioXperience hartelijk dank te zeggen voor de genoten gastvrijheid, en importeur Latham te feliciteren met dit buitengewone product. De concurrentie in deze prijsklasse moet zich voorbereiden op een geduchte mededinger...