Noot van de redactie:
Het onderstaande artikel is geschreven door de firma SoundScapeS en maakt deel uit van een serie artikelen over akoestiek. Hoewel deze serie door SoundScapeS geschreven wordt is de geboden informatie universeel toepasbaar en derhalve interessant voor iedereen die serieus bezig is met HiFi in de breedste zin van het woord. Vandaar dat de redactie heeft besloten het bericht in deze rubriek te plaatsen. Het plaatsen van dit bericht wil op geen enkele wijze impliceren dat wij, als HiFi.nl, SoundScapeS aanbevelen of van betere kwaliteit achten dan andere aanbieders van akoestische aanpassingen.

Deel 2 (van 3)
Klik hier voor deel 1
Klik hier voor deel 3

Het eerste deel van dit artikel ging uitgebreid in op het begrip nagalmtijd en de onlosmakelijke relatie ervan met zowel het frequentiespectrum als de inhoud van een ruimte en diens specifieke gebruiksdoel.
De belangrijkste definitie van de nagalmtijd T-60dB – kortweg T60 – is hieronder nog eens weergegeven.

Nagalmtijd T60 – kortweg de nagalmtijd -- beschrijft de tijdsduur die een gegeven ruimte nodig heeft om het hele spectrum van de door een geluidsbron afgestane akoestische energie over de gehele frequentieband gelijkmatig zodanig te verzwakken, dat deze 60dB onder de oorspronkelijke geluidssterkte komt te liggen.


fig.1--- componenten van de nagalmtijd T60

Soms wordt de nagalmtijd T60 ook wel berekend door de nagalmtijd T30 met twee te vermenigvuldigen.
In de lawaaiige omgeving die in het eerste deel besproken werd maakte het niveau van achtergrondruis het onmogelijk om een verval tot 60dB onder het testsignaal zuiver te meten. Het lukt in zo’n situatie doorgaans nog wel om een verval van 30dB ten opzichte van het oorspronkelijke signaal accuraat te meten, en zo kan in bovenstaande definitie 60 simpelweg door 30 worden vervangen en worden verdubbeld om een nagenoeg juiste T60 te bekomen.

Het is nu interessant om nader te bekijken – beluisteren eigenlijk – op welke wijze de nagalmtijd zoal tot uitdrukking komt als er naar muziek geluisterd wordt en hoe de invloed ervan groot, klein of neutraal kan zijn.

fig.2---als T60-metingen onmogelijk zijn biedt T30 uitkomst…


Hoe Klinkt Nagalmtijd?

Dit lijkt op het eerste gezicht een onzinnige vraag, maar is het niet. Immers, de belangrijkste uitdaging voor een luisteraar of ruimte-ontwerper is het scheiden en in kaart brengen van de diverse akoestische aandachtsgebieden die allemaal samen een waarneembare rol spelen in elke gegeven ruimte. De fundamentele akoestische aandachtsgebieden zijn:

• Resonantiemodi, voortvloeiend uit de afmetingen van de ruimte zelf;
• Een gebrekkig frequentieverloop als gevolg van een gecompromitteerde opstelling;
• Het reflectiepatroon, zoals dit tot uiting komt in een willekeurige ruimte;
• De breedbandige nagalmtijd, het hoofdonderwerp van dit schrijven.

Wanneer audiofielen technisch luisteren interpreteren ze datgene wat ze horen verstandelijk en koppelen dit aan een innerlijk referentiekader. Daar is op zich niets mis mee; we hebben als mens geen andere keus dan zo te werken wanneer we onderzoeken, hetgeen technisch luisteren strikt genomen kan zijn. Het is uiteraard van belang om dit referentiekader toe te staan om zich onder druk van groeiende ervaring uit te breiden. Vanuit psychologisch bekeken moet je vaststellen dat als bovenstaande vier akoestische aandachtsgebieden niet in het referentiekader voorkomen waarmee geluisterd wordt, ze bij het technisch luisteren ook niet in het eindoordeel zullen worden meegenomen. De implicaties van deze conclusie zijn niet direct geruststellend, maar lees toch gerust verder…

Lang niet al het geluid dat op de luisterplek aankomt is het product van uw hardware – de apparatuur, luidsprekers en randvoorwaarden. Dit alles is nog altijd slechts verantwoordelijk voor het directe geluidsaandeel – zeg maar gerust, de helft. Maar alles wat onder noemer indirecte geluidscomponent valt – zeg maar gerust, de andere helft – komt volledig voor rekening van de akoestische infrastructuur van de ruimte en zodoende is de akoestiek de bakermat voor het indirecte geluid zoals hardware de bakermat is voor het directe geluid. Dit is daarom geen lobby voor belangrijkheid en voorrang van akoestiek boven hardware, maar de terechte vaststelling dat goed geluid geregeerd wordt door een echt tweepartijenstelsel dat massaal genegeerd wordt. De indirecte geluidspartij wordt weinig serieus genomen; de directe geluidspartij is het heilige huis. De gevolgen van deze struisvogelpolitiek liegen er natuurlijk niet om en tonen zich in hardware met het prijskaartje van menige aardige tot hele aardige auto, die hoe dan ook rijdt als een Lada van ruim voor de val van de muur. En allemaal rijden ze ongeveer hetzelfde: bonkig en weinig subtiel.

Dit gegeven over de tweedeling of dualiteit van geluid is cruciaal; zo cruciaal dat ik er het eerste artikel als gastauteur van hifi.nl aan heb opgedragen. De akoestiek van de ruimte is één van de essentiële componenten van de geluidsinstallatie.


fig.3--- reflecties maken deel uit van het indirecte geluidsaandeel…