Toen ik van de hoofdredacteur min of meer de vrije hand kreeg om “één van de modellen uit de nieuwe Excite Serie van Dynaudio” te recenseren dacht ik meteen aan de X14, het kleinste model. Het leek me om meerdere redenen leuk om nu eens niet een grote vloerstaander te kiezen maar een monitor, bijvoorbeeld omdat ik ze dan niet op één, maar op twee plaatsen zou kunnen beluisteren. Beneden in de woonkamer én op mijn aanzienlijk kleinere werkkamer.
Ik kon niet aanwezig zijn toen Edwin Vlieger van Dynaudio Nederland ze kwam afleveren, maar toen ik eenmaal ’s avonds thuis was gekomen zei mijn vrouw met een subtiel glimlachje: “Zitten er twee in die doos? Lekker klein dan…”. Dat zeg ik overigens niet om mijn betere helft over één kam te scheren met een relatief groot deel van onze vrouwelijke huisgenoten voor wie luidsprekers over het algemeen het liefst onzichtbaar moeten zijn, of in elk geval niet groter dan een maggiblokje. Nee, mijn lief tolereert al jaren met groot geduld mijn hobby en werk. Maar als er twee paar grote luidsprekers in de woonkamer staan is hij echt behoorlijk vol, dus of het af en toe een onsje minder mag zijn… Tuurlijk schat!
De Excite opnieuw bekeken
Afgelopen voorjaar, tijdens de High End 2013 in München, werden de vernieuwde Excite luidsprekers voor het eerst aan het publiek getoond. Wat meteen opviel was dat de nieuwe serie een veel strakker en rustiger uiterlijk had gekregen. Het front was nu in dezelfde (hout)kleur uitgevoerd als de rest van de behuizing, de bevestiging van het frontje werd niet langer met pen-gat verbindingen gedaan maar met onder het fineer verstopte magneetjes, en de luidsprekerunits waren op het front bevestigd met inbus-schroeven in dezelfde kleur als de rand.
Al die verfijningen geven een veel egaler beeld als je zonder de frontjes wil spelen, waarmee Dynaudio duidelijk een andere weg is ingeslagen. Kwalitatief voldeed de oude methode gewoon prima, maar steeds meer consumenten eisen een luidspreker die niet alleen mooi klinkt, maar er ook mooi uitziet. Dat is in elk geval goed gelukt, want ik vind de Excite X14 zowel mét als zonder frontje een mooi voorgegeven, maar ook zéér aangenaam gedimensioneerde luidspreker.
Technische verbeteringen: schoonheid alleen van binnen?
Omdat Dynaudio zowel de kasten als de units en filters volledig in eigen huis ontwerpt én bouwt - wat vandaag de dag best bijzonder is - kunnen ze voor elke luidspreker de optimale units maken en de filters daarop aanpassen. Ik vind het in deze tijd van internet en schier onbeperkte informatievoorziening altijd een beetje overdreven om hele waslijsten aan specificaties te gaan spuien, maar een aantal bijzonderheden van de Excite serie moet ik beslist noemen. Allereerst de tweeter. Veel mensen zullen denken dat het dezelfde is als in de vorige serie, of die in de DM serie en in de Xeo, omdat ze best veel op elkaar lijken. Maar niets is minder waar. De tweeter in de Excite is helemaal nieuw. Ten eerste is Dynaudio erin geslaagd de coating op de geweven textieldome een stuk dunner te maken. Dat resulteert in een aanzienlijk lager gewicht en dus meer snelheid en fijnzinnigheid. Dat zie je dus niet op het eerste gezicht, maar het is een grote stap voorwaarts. Maar ook van binnen is er doorontwikkeld. Het filter en de units van de X14 hebben nu een nominale impedantie van 8 Ohm. Dynaudio-watchers zullen daar van opkijken, omdat voorheen altijd werd vastgehouden aan een belasting van 4 Ohm. De reden van deze opmerkelijke aanpassing is dat Dynaudio de kleinere modellen uit de Excite serie wat geschikter wilde maken voor de vele uitstekende maar goedkopere versterkers en A/V-receivers die vandaag de dag worden verkocht. Die kunnen door hun kleinere voeding wat meer moeite hebben met een lagere Ohmse belasting. Het topmodel uit de Excite-serie, de X38, heeft trouwens wél een nominale impedantie van 4 Ohm. Het rendement van de X14 is met 85dB (2,83V/1m) aan de lage kant, maar omdat de minimale impedantie nergens onder de 6,8 Ohm komt vormen deze luidsprekers absoluut geen moeilijke belasting.
Het filter, tenslotte, bevat een afgeleide van een filtertechniek die uit de Evidence en Confidence serie van het merk afkomstig is en die DDC (Dynaudio Directivity Control) heet. Wát ze precies met de filters van de Excite serie hebben gedaan is het geheim van de smid, maar de luidsprekers hebben met deze filtertechniek extreem weinig last van reflecties via de vloer en het plafond. Deze reflecties zorgen ervoor dat het geluid vrij snel nadat het door de luidspreker is afgestraald ‘neervalt’. Daar heb je weliswaar het meeste last van als je op een relatief grote afstand van je luidsprekers zit, en dat is iets wat bij de kleinere X14 misschien niet zo snel zal voorkomen. Maar het werkt ook op korte afstand, zoals tijdens de luistersessies zal blijken.
Luisteren in de huiskamer
Edwin had een paar keurige en stevige Dynaudio 3X standjes voor me meegebracht, waarop de Excite X14’s perfect op oorhoogte naast (en soms vóór) mijn eigen luidsprekers mochten plaatsnemen. Hij had me gewaarschuwd dat ze vrij nieuw waren, met amper 24 uur ‘op de teller’, dus ik besloot ze eerst een paar dagen goed in te spelen. De uitstekende Isotek Burn In Disc is daarbij altijd een zeer belangrijke bondgenoot, dus die draaide overdag gemiddeld zo’n zeven uur. In de avonduren werd vooral internetradio afgespeeld. Na een dag of vijf leken de luidsprekers me voldoende voorbereid op de taak waarvoor ze gebouwd zijn en kon het echte luisteren beginnen.
De muziekkeuze viel hiervoor op het nieuwe album Outside van de Canadese muzikant Michael Silver, die onder de naam CFCF prachtige elektronische muziek maakt die buitengewoon goed is geproduceerd. Ik hou er niet zo van om met de deur in huis te vallen, maar wat ik hoorde was zo bijzonder dat ik daar in dit geval niet aan ontkom. Het eerste dat me namelijk opviel aan de Excite X14’s was het werkelijk gigantische geluidsbeeld dat ze in mijn huiskamer tevoorschijn wisten te toveren. Met name de breedte van het ‘plaatje’ was ongekend en ik moet eerlijk toegeven dat ik tussendoor even een test-track heb moeten draaien om mezelf ervan te vergewissen dat de fase van beide luidsprekers wel degelijk correct was. Of het nu door de innovatieve technologie in het filter kwam, of door hun kleine afmeting, een perfecte match met mijn Naim Supernait en AudioQuest Castle Rock luidsprekerkabel of een combinatie van dat alles is me nog steeds niet helemaal duidelijk, maar zelfs mijn vrouw legde haar boek opzij om mee te luisteren naar de muziek die ik draaide. Een tweede opvallende feit was dat de kleine Excite’s het in de brochure opgegeven frequentiebereik van 50 Hz in het laag (- 3dB) vrolijk aan hun laars leken te lappen. Het laag gromde verrassend diep, krachtig en mooi in verhouding tot het pijlsnelle en sprankelende hoog dat de nieuwe tweeters produceren. De eerste tonen van Aventine, het nieuwe album van Agnes Obel, worden op een vleugel gespeeld en bezitten enorm veel energie. Als je dat op een redelijk volume speelt kun je werkelijk de illusie creëren dat het grote instrument in je luisterruimte staat te glimmen. En niet alleen dát wisten de X14’s te realiseren, maar de stem van Agnes werd met zoveel body weergegeven dat ze op zeer geloofwaardige wijze achter haar instrument werd neergezet. Vele soorten muziek kwamen de volgende dagen aan bod, en steeds viel het gemak op waarmee deze speakers een groot en kleurrijk beeld wisten neer te zetten.
Luisteren op de werkkamer
Mijn werkkamer is niet heel groot maar dient zijn doel uitstekend. Voor dagelijks gebruik (en dat bedoel ik vrij letterlijk) staat er een Peachtree Decco65 versterker die via AudioQuest CV-4 luidsprekerkabels een setje KEF LS50’s aanstuurt. Als bron dient mijn MacBook Pro met Audirvana + en JRiver MC19 playersoftware, die via een AudioQuest Carbon USB kabel is aangesloten op de asynchrone en galvanisch gescheiden USB ingang van de Peachtree. De luidsprekers staan in een nearfield opstelling, op iets van een meter van me vandaan, met een tussenruimte van ook ongeveer een meter. Omdat de professionele tak van Dynaudio behoorlijk sterk vertegenwoordigd is in de studiowereld leek dit me geen onlogische opstelling. Dat bleek te kloppen, want na wat zorgvuldig draaien en schuiven waren ze bijna niet meer aan te wijzen in het geluidsbeeld. De weergave was iets meer laid-back dan ik van mijn referentie gewend ben, met opnieuw die enorme breedte, iets minder diepte, maar evenveel detaillering. Misschien was het zelfs wel iets neutraler, maar aangezien het hier geen vergelijkende test betreft laat ik me niet verleiden tot het uitspreken van een voorkeur. Ik volsta met de mededeling dat ik ook met de Excite X14’s op mijn werkkamer buitengewoon gelukkig zou zijn. Hier valt echter wel te constateren dat de X14’s voor een werkelijk fenomenale weergave toch liever wat verder van de achterwand af staan, op een voetje en ook naar de zijkanten toe vrij in de ruimte. Dat komt de egaliteit van de totale weergave en de omvang van het bijna driedimensionale geluidsbeeld beslist ten goede.
Conclusie
De Dynaudio Excite X14’s hebben me positief verrast. Ze gaven meer dan ik vooraf van ze had verwacht en dat is waar je als recensent altijd stiekem een beetje op hoopt. Natuurlijk kun je met een grotere luidspreker een vollere laagweergave krijgen, en als je van de ultieme resolutie houdt vind je de nieuwe tweeter in de Excite serie misschien wat aan de subtiele kant, maar onder de streep klinken deze opwindende dreumesen gewoon erg compleet en uitgewogen. Hun ruimtelijke weergave is echt van een ongelooflijk hoog niveau en hun klankkleur is heel plezierig. Neutraal met een neiging naar warmte, en dat is precies wat ik lekker vind. Het is verbluffend wat je tegenwoordig voor een kleine 500 euro per stuk aan luidspreker in huis kunt halen. Echt een heerlijk luidsprekertje dit…
Dynaudio Nederland
e-mail: info@dynaudio.nl
www.dynaudio.nl
