REVIEWB&W

Gaan

René van Es | 13 oktober 2005 | B&W

De eerste luistersessie is met de originele buizenbezetting van de PL5. Dat geeft met Jennifer Warnes een punchy geluid met veel drive. Haar stem is helaas kaal en mist teveel aan warmte om aangenaam te zijn. Barber slist te hard. Heeft weinig ambiance, is ongekend detailrijk, dynamisch en transparant. Zet daarbij een puntgave gecontroleerde bas neer die lekker heftig overkomt. Deborah heeft een harde stem. Verstaanbaarheid is ten gevolge van het analytisch geluid optimaal, maar niet fraai. Dynamiek spettert, alles komt goed los van de luidsprekers en details stromen de kamer in. Dan de Nits. De stem is koud. De bas uitstekend en diep. Overmatig transparant, meerstemmige zang op de rand van afschuwelijk. Echt, die zang is gewoon lelijk in deze opstelling, dus snel wisselen.

JJ Electronic buizen (c) Xingo (c) XingoDe 5814A (Sylvania krijgertjes) scheppen een ander beeld. Bij Warnes is de "S" minder geprononceerd. De stem wat liever. Duidelijk minder punch en drive. Het geheel is zachter, ronder en lieflijker. Barber laat de tonen langzamer uitsterven. Ook is de stem aangenamer. Helaas gaat het ten koste van definitie.

Er is minder dynamiek en het eindresultaat is rommelig en niet erg secuur. Deborah blijft duidelijk verstaanbaar. Wel vloeit alles, instrumenten en stemmen, langzaam in elkaar. Snelheid en pittigheid blijven, al neemt de dynamiek af. Tenslotte de Nits, meerstemmige zang is stukken aangenamer. Dat vloeit ook meer ineen. En je mag spreken van "zompigheid" in de lage regionen.

ECC82 (JJ) is aan de beurt. De drive blijft met deze buis op de Warnes CD. De stem is aangenaam en menselijk. Het laag is rustiger dan met een 12AU7 en vervalt niet tot zompigheid. De "S" blijft slissen, zij het op een normale manier. En het geheel loopt niet in elkaar. Barber is duidelijk minder scherp gestoken dan met een 12AU7.

Sambaballen in de opname gaan ver naar achteren en overheersen niet langer. De bas is rond en (te) vol. Het levert op zich een aangename weergave op, maar bevredigt niet op alle fronten. De zang van de Nits bandleden is nu wel goed. Laag raakt ondergeschikt omdat het niet erg diep gaat. Veel nadruk ligt op het middengebied.

Over tot de orde van de JJ ECC83S, een buis die ontworpen is voor audio doeleinden. Warnes profiteert daarvan en direct is duidelijk dat deze buis een grotere invloed op het totaalgeluid heeft dan de ECC82. De stem die de ECC83S produceert is fraai, maar ten opzichte van de 12AX7 lever je in op punch, drive en detail. Ook Barber laat minder definitie horen. Gecombineerd met minder druk op de lage tonen. Wel luistert het totaal beeld prettiger, rustiger, natuurlijker en met meer ambiance. Henson-Conant is hetzelfde laken een pak. Met echt minder dynamische uitschieters. De Nits tenslotte geven tot nu toe het beste resultaat op meerstemmige zang. Het laag is minder aanwezig maar beslist niet zompig. Geen rommelig beeld. Toch veel extra dingen die te horen zijn, zelfs wat details die tot nu toe verborgen bleven. Wat raar is omdat de algemene transparantie terugloopt met deze buis. Zou ik nu stoppen met het wisselen, dan bleven de ECC83S buizen op hun plaats, met de originele 12AU7 van PrimaLuna als fase draaier.

JJ Electronic buizen (c) Xingo (c) Xingo (c) Xingo

Maar we hebben de JJ KT-88 nog liggen. Alle buizen terug zoals ze waren. 12AU7 en 12AX7 van PL op hun plaats. Alle andere buisjes aan de kant. Met Jennifer Warnes blijkt gelijk wat een krachtige buis de JJ is. Alle drive en punch die de originele buis leverde zet de JJ ook minimaal neer. Het stereobeeld neemt toe in afmeting en laat de speakers meer los. Het geheel is meeslepend en ritmisch te noemen. Patricia Barber heeft nu een ambiance die ik ken van veel betere buizen en/of transistor versterkers. De sfeer is heel goed neergezet. Hoewel de buis duidelijk veel kracht heeft zet het laag niet aan op een vette manier. Dynamiek en transparantie zijn uitstekend. Deborah Henson-Conant koppelt menselijke stemmen aan verstaanbaarheid. Kracht aan een explosieve dynamiek. Heftig en swingend. Tenslotte de Nits. Laag gaat weer net zo diep als met de PL5 buizen. Maar met een beter drie dimensionaal beeld, heel veel detail en vooral muziek. Rhythm and pace laten de voetjes wippen en je beweegt makkelijk mee met de muziek. Opmerkelijk voor mijzelf is dat deze combinatie, 12AU7, 12AX7 en JJ KT-88 de eerste en enige combinatie is waarbij ik het steeds jammer vind dat een nummer is afgelopen. Terwijl ik tot nu toe steeds voor het einde van de track al van CD wisselde. Hier heb ik de winnende combinatie te pakken. Niet langer het te felle en te heldere geluid, maar ook geen versluiering of dynamiek verlies. Behouden is transparantie, zonder dat ik de neiging te heb het volume terug te schroeven. Micro detail is volop aanwezig. De mens keert terug in stemmen. Met warmte, borstkas en emotie.

MERK

EDITORS' CHOICE