Luisteren

Als recensent heb ik altijd het geluk dat ik de beste plaats in de hotspot krijg. Fritz begint zoals verwacht met een eigen opname. Het is een een recente opname die nog afgemixt moet worden. Het is een stuk met een heel bijzondere elektrisch versterkte harp, een zangeres een een bassist. Met de ogen gesloten staat de zangeres voelbaar een beetje rechts in de kamer. De harpiste links net achter de zangeres, en de bassist meer naar rechts. De ambiance is daadwerkelijk voelbaar aanwezig, en de weergave is natuurgetrouw en echt. Nergens harde ssss-en of andere kleuringen. Dit is een groot compliment voor zowel Fritz zijn set, als voor zijn opnames. Een Orgelconcert (ook door Fritz opgenomen) laat horen dat de Monitor Audio`s alles plaatsen zoals is opgenomen. Het orgel staat zo`n 1,5 meter boven de luidsprekers, en net zoals in de kerk heb je het gevoel alsof je tegen de enorme pijpen aankijkt. Voor de muziek begint, hoor je de lucht al circuleren door dit machtige instrument. Het klinkt werkelijk subliem, met een soundstage meters achter en boven de de Monitor Audio`s. Verder in het stuk dwaalt het orgel machtig diep af naar de onderste regionen. De Monitor Audio`s met hun relatief kleine woofertjes doen dapper hun best, en het onderste octaaf komt er net uit. De alleronderste grondtonen onbreken, en je krijgt niet de fysieke schokgolf die sommige grote fullrange weergevers kunnen geven. Wel is het laag dat eruit komt supersnel, gedetailleerd, en verrassend diep voor zo`n klein systeem. Ondanks het ontbreken van de allerlaagste grondtonen, zijn de pedaalbassen tot het einde te volgen, en er ontstaat een gevoel van gewicht, drive en controle. De ene na de andere cd verdwijnt in de lade van de CD-7. Teveel om op te noemen, en bijna allemaal eigen opnames. De hele avond gaat in een flits over van praten, luisteren en praten. Fritz gebruikt diverse opnames om zijn verhaal te onderbouwen. Wat een activiteit!! Fritz kan werkelijk nog geen vijf minuten in zijn stoel blijven zitten, of hij rent alweer op het cd meubel af. Een opname van een gitarist en een waanzinnige (waarschijnlijke donkere) zanger weet mij absoluut te overtuigen. Wat een rust en gemak. De stem klinkt heerlijk los en gewoon ontzettend muzikaal…. De Monitoraudio`s hebben de gave om akoestische muziek natuurgetrouw weer te geven. De filosofie van Fritz zijn opnames laten de Monitoraudio`s genadeloos horen. Fritz zijn opnames kenmerken zich door een opbouw vanuit een punt ongeveer in het midden. Vanuit dat punt verdwijnt de opname als een soort driehoek naar achteren toe. De Marantz heeft de Monitor Audio´s goed in zijn grip. Het mooie is dat juist als je zacht draait, je toch nog alles hoort, en zelfs het laag nog drive heeft. Het laag had naar mijn mening alleen een tikkeltje droger gekunt. Ook heeft Fritz een probleem met het laag rond de 50 hz. Met elke opname hoorde ik een klein bultje in dit gebied. Het probleem zit hem in de ruimte, en omdat Fritz binnenkort gaat verhuizen loont het niet de moeite om de ruimte nu nog te veranderen. Echter ik persoonlijk denk dat het probleem al deels opgelost zal zijn als de weergevers wat verder naar voren worden geplaatst. Van de vele fragmenten die Fritz heeft gedraaid herinner ik me nog een prachtig stuk gespeeld door fluitisten. Dit is absoluut de hardtest, want clarinetten, en vooral hobo`s hebben een heel moeilijk trillingspatroon. Weergevers die op alle fronten goed presteren gaan vaak de mist in bij het weergeven van hobo`s. Kenmerkend is een nasaal karakter die zo`n weergever toevoegt aan de hobo. Om kort en duidelijk te zijn, zoals fluiten op de Monitor Audio`s klonken heb ik zelden meegemaakt. Het stuk begint rustig met twee dwarsfluiten. Zelfs met felle uithalen in het hoog, blijft het aangenaam, maar vooral echt klinken. Later komt de hobo erbij, en deze klinkt heerlijk, vrij en rustig in de ruimte. Wederom kan ik de individuele fluitisten weer precies in de ruimte aanwijzen. Over naar een zeer goede opname uit de Jaren 70 van Frank Sinatra. O, wat klonk dit mooi, en natuurgetrouw. Uiteraard ruis, maar dat hinderde niet. De instrumenten en het totale orkest klonken zo schoon en echt. "Vanaf de jaren `70 werd de muziekindustrie behoorlijk verpest. O.a. de komst van Dolby ruisonderdrukking was hier de oorzaak van. De ruis wordt minder, maar veel bovenharmonischen worden ook weggefilterd, waardoor je een onnatuurlijk geluidsbeeld krijgt". Uit volle borst zong Fritz mee met de Frank Sinatra opname, en ik moet eerlijk zeggen dat hij het zeker niet onaardig deed. Als tiener zette Fritz zijn draaitafel element uit fase, waardoor het complete centrum van de opname werd opgeheven. Zo verdween de stem van Frank Sinatra dus grotendeels. Op een cassettebandje nam Fritz de Elpee met het element uit fase over, en ging vervolgens zelf zijn eigen stem opnemen. Deze opname verstopte Fritz bij een vriendje thuis. Na enkele dagen vroeg dezelfde vriend zich af welke versie dit toch was? helemaal te gek een collectors item! Aangezien ik al het vermoeden had dat Fritz alleen eigen opnames ging draaien, heb ik voor deze ene keer ook een eigen cd meegenomen. Goede hifi moet ook presteren met niet audiofiele opnames. Het merendeel van de muziek is niet zo goed opgenomen, en die moeten ook te draaien zijn op een degelijke set. Fritz luistert zelf merendeels luistert naar rustige luistermuziek. Maar ik moest er toch even een fusion cd op los laten. De cd is van meester toetsenist Jeff Lorber, en de titel is Kickin`t Juist van deze cd wilde ik alleen track twaalf (What it is) draaien, omdat dit een nummer is, dat op bepaalde sets helemaal de pan uit grooved, maar op andere sets juist doods en saai klinkt. Dit is een heel gek verschijnsel, maar ik denk dat een hifi set hier enige "snelheid" voor moet hebben. Razendsnelle hiat partijen met een tegenmaatse bassgroove. En dan nog de te gekke Rhodes pianopartijden van mr. Jeff Lorber himself. Eenmaal het nummer opgezet was ik enorm verrast. Ik verwachtte echt dat de Monitor Audio/Marantz set een typische set was voor klassiek, en rustige kamermuziek. Maar ook jazz-rock komt er heel fris en verfijnd uit. De kickdrum heeft power en drive. Echter alleen iets te dik. De diverse partijen in deze complexe muziek zijn ontzettend los van elkaar, en juist als dit het geval is, is fusion om van te genieten. De hiats waren snel, schoon en perfect geplaatst. De Rhodes piano brulde er prachtig op los, en het hele nummer groovde als nooit tevoren. Enkel zou ik in het totale klankbeeld iets meer druk wensen, en nog iets minder braaf. Maar dit is geen kritiek, want de Monitor Audio`s zijn wonderschoon. Als recensent probeer ik altijd objectief te zijn en elk kritiekpuntjes uit te lichten. Echter was er gewoon zeer weinig kritiek te vinden op Fritz zijn set (en geloof me, ik heb echt mijn best gedaan om minpuntjes te vinden) . Muzikaal is de set gewoon helemaal top, en heeft me meerdere malen op de avond kippenvel bezorgd.

STS Audiofiele cd`s

Over de kwaliteit van Fritz zijn cd`s kan ik heel kort zijn. Gewoon zeer natuurgetrouw, en nooit en te nimmer schel of uit balans. De plaatsing van instrumenten is typisch Fritz. Gewoon net zoals in het echt, en mede daardoor komt een vocal bijvoorbeeld ook lang niet altijd exact uit het midden. In het echte leven staat een zanger of zangeres ook niet altijd in het midden van het podium. Als extra vermelding moet me ook van het hart, dat Fritz contrabassen zeer goed opneemt. Niet te dik, en niet te dun. Gewoon precies goed. en niet met de belachelijke hoeveelheid toegevoegd sublaag, zoals sommige Miles Davis opnames dat weleens laten horen. Een contrabas klinkt van nature niet zo heel vet in het onderste gebied. Wel ben ik nog steeds een beetje huiverig voor speciale audiofiele cd`s. Ik vind het nog steeds onzin om een cd enkel alleen te kopen om te kijken hoe goed je set wel niet is. Ik koop cd`s alleen voor de muziek, en een goede opname is dan altijd een pre. Maar ik ga geen cd kopen met freakie geluidjes omdat deze toevallig zo goed klinkt. Gelukkig hebben Fritz zijn cd`s heel muzikale stukken, en deze zijn voor mij de moeite waard. De cd`s zijn zeer breed, en voor iedereen staat er wel wat moois op. Vooral het Orgelconcert van track 17 van the third editon cd is prachtig. Het spel begint met een gigantisch lage toon van het voetregister van dit prachtige instrument. Gevolgd door een mooie harmonische reeks van akkoorden. De opname is schitterend, en je kijkt gewoon echt tegen het orgel op. Het gemak en het min of meer indirecte laag is net zo goed als in de kerk zelf. Daar ik regelmatig naar orgelconcerten ga heb ik een goed vergelijk. Nergens gaan de hoge registers irriteren, of uit balans klinken. Het is een harmonisch geheel, met de voelbare sfeer van de kerk zelf. Met de ogen gesloten waan je je echt in de kerk.

Conclusie

Dit was een uitgebreide "Bas beluistert". Over Fritz de With, en opnametechniek valt ook een hoop te vertellen. Zolang de perfectie in muziekreproductie nog niet bestaat, zullen er altijd discussies openblijven wat betreft audio, en opnametechniek. Fritz de With doet het naar mijn mening helemaal goed, en is een groot voorbeeld van hoe het eigenlijk zou moeten. Wel zou ik het leuk vinden als Fritz zich in de toekomst ook eens gaat richten op moderne jazzrock en fusion muziek. Ook electronische muziek is een uitdaging om goed op te nemen. Wat betreft de set, heb ik nu een andere kijk op Siltech bekabeling. In het verleden had ik eigenlijk negatieve ervaringen met dit merk, maar de kabels klonken dermate goed in Fritz zijn set, dat Siltech me nu redelijk overtuigd heeft. Naar aanleiding van mijn bezoek aan Fritz ga ik Siltech in mijn set nog een tweede kans geven. Ook de Marantz apparatuur klinkt toch nog steeds erg goed. Jammer dat dit merk geen grote losse eindversterkers meer maakt. Over het algemeen kan ik stellen dat Fritz een uitermate muzikale set heeft. Een in verhouding snel midden en hoog, en vooral de natuurgetrouwheid is fantastisch. Kritiek op de set is bijna onmogelijk. Het laag kan strakker, maar dat is te wijten aan Fritz zijn ruimte, en doet geen afbreuk aan de set. Samen met B&W is Monitor Audio een van de weinig speakers die ik tot op heden heb gehoord, die klassieke muziek, en individuele instrumenten zo natuurgetrouw kan weergeven. Voor de wat zwaardere pop en fusion muziek mist de set nog het laatste tikkeltje drive en gewicht, maar niettemin klinkt fusion uitermate gedetailleerd en snel.

Het was wederom weer een zeer gezellige avond, en hoe meer "Bas Beluiterts" er komen hoe leuker het wordt. Steeds weer een totaal andere set, met een totaal andere filosofie. Dat maakt de hifi hobby tot een van de leukste hobbies.

Bas