REVIEWH.A.T.

De techniek in een notendop

H.A.T. bestaat uit twee ontwerpers, Jaap Pees (Hanze Hifi) en Richard Herman (ex-Eringa Geluid), die in eigen beheer buizen (voor)versterkers ontwikkelen waarvan de LA2 Mk II een voorbeeld is. De basis voor de LA2 is gelegd in 1995. Met als opzet het bouwen van een versterker als een “rechte draad met versterking”. Belangrijke overwegingen bij het ontwerp om het schoon en dynamisch te maken waren onder meer een korte signaalweg en een ruim bemeten gestabiliseerde hoogspanning en gloeidraad voeding. Een voeding is namelijk klankmatig net zo belangrijk als de versterkerschakeling zelf . De versterker moest in staat zijn alles aan te sturen, ook transistoreindversterkers. Een versterker die zonder toeters en bellen is opgebouwd voor dagelijks gebruik. Een betrouwbare uitstraling heeft met massief gedraaide aluminium knoppen en een gefreesd front en achterpaneel.

Mechanisch is de kast op diverse kritische plaatsen gedempt en zijn er goed dempende rubber voeten toegepast. Intern vinden we zeer hoogwaardige componenten zoals vergulde teflon cinch bussen, een interne bekabeling van teflonzilver, een Elma bronkeuzeschakelaar met vergulde kontakten en een geselecteerde Alps volume regelaar. Buizen zijn naar wens van de klant leverbaar. Standaard zijn nieuw geproduceerde Tungsol 6SN7 buizen. Als alternatief kunnen NOS buizen ingezet worden. Vooral de eerste buis is klankmatig erg belangrijk. Daar doet de Dumont 5692 het volgens H.A.T. erg goed, de professionele uitvoering van de 6SN7. De aan mij beschikbaar gestelde LA2 speelde inderdaad met een Dumont en een Tungsol.

De versterker schakeling is klassiek van opzet, een trap versterking optimaal ingesteld met een 6SN7 buis, daarachter een 6SN7 buizenbuffer. Met halfgeleiders optimaal ingesteld. In de hele signaalweg zit maar één condensator, een polyproyleen van MIT. Verder zijn bij de standaard uitvoering Dale mil- spec 1% weerstanden toegepast. De voeding is overgedimensioneerd, hij kan vier maal meer stroom leveren dan gevraagd. De transformator is op specificatie gewikkeld, mechanisch stil omdat hij is geïmpregneerd en daarna in de oven gedroogd. De trafo heeft een aardscherm tegen netstoringen. Verder is er een mute start up circuit via een relais, dat niet in de signaal weg zit om te zorgen voor een idiot proof werking zonder hinderlijke in of uitschakel verschijnselen. De Alps volumeregelaar wordt als zogenaamde shunt regelaar gebruikt. Hij zit daarmee slechts “zijdelings” in de signaal weg.

LA2 Mk II lijnversterker

De belangrijke shunt weerstand is een Vishay bulk foil. In een duurder model gebruikt H.A.T. een 41 standen stappenregelaar met perfecte gelijkloop vanaf de eerste stand, die daardoor een nog stabieler stereobeeld geeft over het hele regelbereik. De schakeling heeft een geringe versterking van 12 dB (meer is niet nodig), een zeer lage vervorming (kleiner dan 0,1 %) en een signaal/ruis verhouding groter dan 80 dB. Zo goed als stil en uiteraard zonder brom. De uitgangimpedantie van de versterker ligt rond de 600 Ohm. Het frequentiebereik loopt van 10 Hz tot 80 kHz. De gloeidraad van de buizen wordt langzaam ingeschakeld ter bevordering van de levensduur. De buizen hoeven bij dagelijks gebruik slechts om de 4 tot 5 jaar vervangen te worden, ofwel bij 70% van de nominale meetwaarden vast te stellen op een AVO VCM 163 buizentester.

Extra opwaarderingen of persoonlijke wensen zijn mogelijk bovenop de standaard uitvoering. Genoemd is al de 41 standen volume regelaar. Ook mogelijk is een Alps volumeregelaar met afstandbediening, maar die is in het kader van meer “bewegen” en gevolgen voor de geluidskwaliteit af te raden. De ingangsbuis kan tegen microfonie mechanisch ontkoppeld worden van de print. Het vervangen van Dale weerstanden in de signaalweg door Vishay bulk foil maakt de versterkerschakeling nog stiller en schoner, voor nog meer kleine details. Vishay bulk foil behoort klankmatig tot de absolute top en deze weerstanden hebben een verbeterde signaalruis verhouding van meer dan 10 dB ten opzichte van standaard metaalfilm en meer dan 20 dB tegenover koolfilm.

LA2 Mk II lijnversterker

Met Vishay zakt de “versmering” nog verder weg en ontstaat het gevoel dat de dynamiek is toegenomen met iets meer hoorbare kleine details in de weergave. Tenslotte valt te noemen de keuze van in en uitgangsbekabeling, bijvoorbeeld puur zilver of koper. Een extra uitgang ten behoeve van een subwoofer of bi-amp. De kleur van de led indicatie (klassiek rood, modern blauw etc.), vergulde knoppen en EAR isolatie voeten.


EDITORS' CHOICE