In ons koude kikkerlandje staan wij aan de vooravond van de introductie van beide nieuwe formaten. Blu-Ray is geïntroduceerd eind november 2006 en HD-DVD maakte zijn opwachting begin februari 2007. Het is dus tijd voor een update: Blu-Ray versus HD-DVD.


Opslagcapactiteit

De belangrijkste troef voor het nieuwe HD-medium bevindt zich in de hoek van het Blu-Ray kamp. Een ‘single layer’ disc heeft een opslagcapaciteit van 25 gigabyte en een ‘dual layer’ zelfs 50 gigabyte. Maar de ontwikkelaars van Blu-Ray broeden zelfs al op een techniek die de capaciteit nog zal viervoudigen ten opzichte van een ‘single layer’ disc.

HD-DVD zal het moeten doen met een capaciteit van 15 gigabyte voor een ‘single layer’ disc en dus een maximale capaciteit van 30 gigabyte voor een ‘dual layer’ disc. Het is gemakkelijk vast te stellen dat op het gebied van opslagcapaciteit Blu-Ray een flinke voorsprong heeft. Maar waarom er zoveel gigabytes nodig zijn, is dan een terechte vraag: wanneer HD-media op pixel-basis worden vergeleken met ons huidige DVD-medium, dan zijn er per filmframe ongeveer 345,600 pixels nodig voor DVD-media en 2,073,600 pixels voor hetzelfde film frame in high definition, uitgaande van een resolutie van 1920 x 1080. Dit vraagt om 6x zoveel opslag! Ook het geluid gaat een stap vooruit (vanwege het feit dat deze zonder compressie op de schijf kan worden gezet) en zal dus ook meer data opeisen. En om zoveel pixels op een disc ter grootte van de huidige CD/DVD te zetten, moeten de putjes en groefjes ook nog kleiner op de disc en dichter tegen elkaar aangezet worden.

Theoretisch zal er met een hogere opslagcapaciteit minder compressie toegepast hoeven te worden, wat de kwaliteit ook nog eens ten goede zou moeten komen. Maar naast een beter beeld en geluid, zal een hogere opslagcapaciteit de filmstudio’s ook de mogelijkheid bieden meer ‘content’ te plaatsen op de disc, zoals meer extra’s, veel meer talen in hogere bitrate, etc.


Videocompressie technieken

Iedere compressietechniek zou in theorie toegepast kunnen worden op beide HD media. Echter, tot op heden hebben filmstudio’s in het Blu-Ray kamp steeds gekozen voor de MPEG-2 compressiemethode die ook wordt gebruikt voor DVD. Filmstudio’s die HD-DVD’s uitbrengen, hebben tot op heden voornamelijk gekozen voor VC-1, ook bekend als SMPTE 421M, die we in de computerwereld beter kennen als Microsoft Windows Media 9. Daarnaast worden nu de eerste titels ook uitgebracht met de compressietechniek MPEG4-AVC, die we ook kennen als MPEG-4 Part 10, of kortweg H.264. De ene compressietechniek is de andere niet en de voorkeur van de liefhebbers ligt voornamelijk bij H.264 of VC-1.

Uiteindelijk zal echter niet alleen de codec (hoewel zeer belangrijk voor het eindresultaat), maar ook de gemiddelde bitrate bepalend zijn voor de uiteindelijke beeld- en geluidskwaliteit. En de gemiddelde bitrate is mede bepalend voor de hoeveelheid opslagcapaciteit die er nodig zal zijn voor een release. Hoe hoger de compressie is die toegepast zal worden, hoe lager de uiteindelijke bitrate zal zijn. Zo is er altijd sprake van een compromis tussen kwaliteit en hoeveelheid data. Wat buiten kijf staat is dat het met een HD-medium in theorie mogelijk is om met de beeldkwaliteit extreem dicht bij de originele master te komen.

Audioformaten

Blu-Ray en HD-DVD hebben verschillende specificaties meegekregen voor het gebruikte geluid. Voor de audio-codering in een Blu-Ray speler geldt dat multichannel Dolby Digital, DTS en multichannel PCM via een digitale uitgang aangeleverd kunnen worden. S/PDIF heeft helaas niet genoeg bandbreedte om multichannel PCM aan te kunnen leveren, dus wordt hiervoor uitgeweken naar de HDMI uitgang en/of Multi-kanaals analoge uitgang.

HD-DVD spelers hebben als specificatie dat alle volgende generatie audio-formaten, Dolby Digital Plus, True HD en DTS HD, intern gedecodeerd moeten kunnen worden. Dit betekent tevens dat fabrikanten niet per definitie voor Blu-Ray hoeven te kiezen als ze de audio intern in de speler willen decoderen. Pioneer Elite heeft al aangekondigd dat ze voor hun Amerikaanse Blu-Ray speler geen interne decodering zullen toepassen. Een ander punt van aandacht is dat de Blu-Ray spelers van Sony en Pioneer op dit moment geen CD’s ondersteunen. De Toshiba HD DVD spelers ondersteunen CD’s echter wel.

Tot op heden zijn veel HD-DVD titels slechts uitgebracht met Dolby Digital of DTS en Linear PCM 5.1 of Dolby Digital Plus, de ‘lossless’ variant van Dolby Digital. De uitgaves van Dolby True HD en DTS-HD zijn beperkt te noemen, maar er zijn een paar titels waar DTS HD wel is toegepast, waaronder ‘Pat Metheny Group – The Way Up Live’.

Helaas is het gebruik van HDMI 1.3 tot op heden in A/V processors nog zeer beperkt te noemen, waardoor de decodering van Dolby True HD en DTS-HD per definitie nog intern in de speler gedaan moet worden. Overigens zijn de eerste spelers op dit moment nog niet allemaal in staat om deze volgende generatie audio-formaten te decoderen en via analoge uitgangen of HDMI 1.3 te versturen. De eerste kopers van deze spelers zullen moeten hopen op een firmware update, of in het slechtste geval, een vervanging van de huidige speler.

Het succes van een nieuw beeldmedium hangt te allen tijde af van de ondersteuning van de filmstudio’s. Het is voor de consument gewoon jammer dat we beginnen met een oorlog tussen twee formaten: de geschiedenis lijkt zich wederom te herhalen en daar is uiteindelijk de consument deels de dupe van.

In het Blu-Ray kamp zitten op dit moment naast Sony Pictures ook Universal Music Group, 20th Century Fox Home Entertainment, Buena Vista Home Entertainment (Disney) en Lions Gate. Echter hebben deze laatste 2 geen exclusiviteit geboden. In het HD-DVD kamp vinden we Universal Studios Home Entertainment, Warner Home Video en HBO Video. Daarnaast worden de releases van Paramount op HD-DVD uitgebracht, maar niet exclusief op dit medium. Een voorbeeld hiervan is Mission Impossible 3, die zowel op Blu-Ray als HD-DVD is uitgebracht.

De eerste ervaringen

Blu-Ray

Eigenlijk waren wij gewoon geschokt toen wij de eerste bevindingen van de Samsung Blu-Ray BD-P1000 speler lazen. De eerste testresultaten bleken op het gebied van geluidskwaliteit zeker een toegevoegde waarde te bieden, echter meerdere bronnen vermeldden een beeldkwaliteit die niet echt veel beter was dan de standaard DVD beeldkwaliteit die men al gewend was. Inmiddels hadden we de mogelijkheid al om transportstreams (.TS) weer te geven via de PC en de beeldkwaliteit van die streams waren uitdrukkelijk van een schitterende kwaliteit op een HDTV weergever.

Samsung moest helaas zelf met de billen bloot, de BD-P1000 bleek een chip te hebben waar Samsung de ruisonderdrukking op maximaal had gezet en deze was helaas niet door de consument zelf aan te passen. Het resultaat is dat niet alleen ruis werd onderdrukt, maar ook dat detaillering en scherpte aanzienlijk negatief werden beïnvloed. Samsung heeft inmiddels een firmware update aangekondigd, waarin deze ruisonderdrukking wordt aangepast, maar men heeft niet bekendgemaakt of deze volledig wordt uitgezet.

Naast de Samsung werd gelukkig enkele maanden geleden en recentelijk in Nederland de Panasonic Blu-Ray speler gepresenteerd aan het grote publiek. Wanneer de simpele gebruiksergernissen, waaronder de lange laadtijd en een merkwaardig ontwerp van de speler zelf, opzij worden gezet, dan is de beeld- en geluidskwaliteit van deze speler vooral met video-materiaal exact wat je van een high definition medium zou verwachten. Het beeld is plastisch en zeer gedetailleerd, waardoor er meer realisme in het beeld aanwezig is dan we ooit daarvoor voor mogelijk konden houden.

HD-DVD

Bij de introductie van HD-DVD had Toshiba het ogenschijnlijk beter voor elkaar dan het Blu-Ray kamp. Ook hier zijn de ergernissen van de lange opstarttijd van de speler en de lange laadtijd van een disc aanwezig, maar wanneer je de HD-DVD speler van binnen bekijkt, dan is het makkelijk te constateren dat we hier te maken hebben met een uitgeklede computer. De genoemde traagheid is dan niet vreemd te noemen, maar blijft irritant. Wanneer we dan alleen kijken naar de beeld- en geluidskwaliteit van het medium, dan is op video-materiaal, gecombineerd met de nieuwe generatie surroundformaten op dit moment de troef van high definition duidelijk in handen van HD-DVD. Op het gebied van beeldkwaliteit vinden we ook dezelfde plasticiteit met veel detaillering en een enorm kleurenpallet terug in het beeld. Mede doordat de ‘Pat Metheny’ titel uit is gegeven op zowel Blu-Ray als HD-DVD is een vergelijking te maken.

De DTS-HD track die op de ‘Pat Metheny’ release staat, liet overduidelijk zijn superieure karakter horen. Niet zozeer de algehele detaillering, maar de detaillering en dynamiek op microniveau geeft een additionele puurheid aan het geluidsbeeld die wij in surround nog niet hebben mogen meemaken. Wanneer we echter beide formaten vergelijken, zijn de verschillen meer toe te wijzen aan de verschillende spelers waarmee getest is, dan aan de onderlinge verschillen in de formaten.

Het voordeel op dit moment voor HD-DVD is de toevoeging van Dolby Digital Plus op bijna alle filmtitels die tot op heden zijn uitgebracht, in tegenstelling tot de Dolby of DTS track die we op Blu-Ray releases vinden. Gelukkig zijn er een aantal releases op Blu-Ray met een Linear PCM track, die echter qua geluidskwaliteit maar marginaal boven de Dolby en DTS tracks uitsteekt. Er is dus nog heel veel om naar uit te kijken en dat maakt de release van het high definition medium zeer interessant, maar bovenal weer eens puur genieten.

The next level: games

De release van de Xbox 360 liet al duidelijk merken dat een betere processor en meer opslagcapaciteit doen leiden tot een veel betere speelervaring. De steeds verbeterende graphics, surround geluid en hoge beeldresolutie zorgen hiervoor. Het Blu-Ray kamp (met name Sony) heeft zijn grootste troef inmiddels geïntroduceerd, namelijk de Playstation 3, afgekort PS3.

De PS3 biedt lossless DTS-HD Master Audio en Dolby True HD, gecombineerd met een opslagcapaciteit van 50 gigabyte om de speelervaring op een hoger plan te trekken dan ooit voor mogelijk werd gehouden. De PS3 zou theoretisch het succes kunnen bepalen van Blu-Ray als game medium en zou het voor HD-DVD wel eens moeilijk kunnen gaan maken.


Tot slot

Helaas voor de consument zijn we wederom belandt in een aloude formatenoorlog. Vanuit het verleden is gebleken dat er waarschijnlijk één formaat aan het kortste eind zal trekken. Een oplossing kan gevonden worden in de fabricage van combi-spelers voor beide HD formaten. Gelukkig biedt een high definition medium voor de ultieme surroundervaring alle ingrediënten. Mijn keuze voor een bepaald formaat neigt op dit moment naar HD-DVD. Echter, de PS3 kan dat bij de release in Nederland weer volledig veranderen.

Meer informatie is te vinden op:
www.stichtingblu-ray.nl 
www.blu-raydisc.com