“Over twee of drie jaar zullen kopers van nieuwbouwhuizen de wens neerleggen dat hun woning is voorzien van domotica. Is het niet om hun woongenot te verhogen, dan wel om hun gevoel van veiligheid te vergroten. De bouw- en installatiewereld is nu nog heel behoudend, maar als ze niet snel omschakelen, lopen ze straks de opdrachten mis.”
Aan het woord is Jacco Troost, oprichter en eigenaar van De Opera, een system integrator gespecialiseerd in home automation. Tijdens zijn afstudeerproject kwam hij met domotica in aanraking. Hij voelde direct dat dit de bouwwereld op zijn kop zou gaan zetten en richtte in 1999 samen met een vriend een bedrijf op dat zich specialiseert in het aanleggen slimme licht-, geluids-, verwarmings- en beveiligingssystemen. “We waren alleen vijf jaar te vroeg”, kan hij achteraf vaststellen. “Pas de laatste twee, drie jaar komt er meer beweging in de markt. Nu pas dringt tot projectontwikkelaars en installateurs door wat het voordeel is van integratie van al die verschillende systemen. In het hogere segment neemt de markt een gigantische vlucht, het middensegment komt nu ook los. Maar voordat ook rijtjeshuizen van geïntegreerde domoticasystemen worden voorzien, zijn we wel een paar jaar verder, schat ik zo in.”
Flexibiliteit
Domotica, zo doceert Troost, kun je zien als een schil om alle systemen heen: verlichting, verwarming, beveiliging, audio en video. “Dat zijn tot nu toe allemaal losse systemen, met verschillende bedieningsmethodes. De schil zorgt ervoor dat de systemen met elkaar kunnen communiceren, en daarin zit ook een gemeenschappelijke bedieningsinterface. Of dat een touchscreen is of een knoppenpaneeltje, dat maakt niet uit. De bewoner is volledig vrij in zijn keus. Waar het om gaat, is dat de systemen elkaar kunnen informeren over de huidige situatie. Als een bewoner thuiskomt en het alarm uitschakelt, gaat automatisch de verlichting aan en de verwarming een graadje hoger.”
Domotica wordt vaak in verband gebracht met seniorenwoningen. Natuurlijk is het zo dat ouderen door gebruik van domotica vaak langer thuis kunnen blijven wonen, maar in principe behoort iedere Nederlander tot de doelgroep. “Wat voor de één comfort is, is voor een ander noodzaak”, zo vertelde Bert Runhaar van projectontwikkelaar Car West in het vorige nummer van dit blad. “Domotica voorziet een woning van meer flexibiliteit, en daarmee van meer waarde. Zo’n huis kan net zo goed aan een jong gezin worden verhuurd als aan een bejaard echtpaar.”
Als de bouwbranche het initiatief niet neemt, dan is het straks wel de koper.
Beveiliging
Een steeds belangrijkere reden voor consumenten om hun huis te voorzien van domotica, is het gevoel van onveiligheid, met name in grote steden. Wordt er niet ingebroken als ik op vakantie ben? Heb ik vanochtend de ramen wel dichtgedaan toen ik naar mijn werk ging? Van wie is die auto die ’s avonds laat de oprit op rijdt?
In de traditionele wereld zijn er verschillende systemen om te signaleren dat er iets mis is. Een bewegingssensor detecteert dat er iemand in huis is terwijl het alarm is ingeschakeld. Camera’s kunnen tonen wie er voor de voordeur staat. Raamstandsignalering kan de bewoner erop wijzen dat er nog een raam open staat. En een rookmelder slaat alarm als de vlam in de pan slaat. “Het probleem is dat deze toepassingen vrijwel nooit met elkaar kunnen praten, en dat je ze dus niet kunt integreren”, vertelt Troost. Toch valt of staat het succes van domotica met integratie. “Op dit moment is het dan ook nog het best om een domoticaschil van één merk als uitgangspunt te nemen. Daar kunnen dan de verschillende systemen van andere merken aan gekoppeld worden, mits deze volledig te integreren zijn.” De Europese Unie is in diverse projecten wel bezig met het ontwikkelen van standaarden, maar op dit moment is juist het ontbreken daarvan nog een belangrijke hobbel.
Een ander drempelverhogend aspect is dat het kostbaar en lastig is om domotica achteraf in een woning aan te brengen. Troost: “Je kunt ervoor kiezen om een geheel draadloos systeem te implementeren, maar wij adviseren altijd om de systemen bedraad aan te leggen en alleen de bediening draadloos te maken. Enerzijds omdat je dan minder elektrische velden hebt, anderzijds omdat het veiliger is. Een draadloos netwerk is snel te implementeren, maar je haalt ook een hoop potentiële problemen op je hals. Je kunt bijvoorbeeld niet onbeperkt de toepassingen uitbreiden omdat deze systemen hier niet op voorbereid zijn. Ook zou ik niet voor draadloos kiezen als een continue overdracht van het signaal belangrijk is. Prima voor muziek, maar voor beveiliging zou ik wel gaan voor een bekabeld systeem.”
Troost ziet ook een gevaar in de populariteit van IP-netwerken. “Het is natuurlijk reuze handig dat je middels zo’n protocol alles aan elkaar kunt koppelen, maar het is een drama voor toepassingen als beveiliging, want ieder IP-netwerk is te hacken. Wij werken daarom met bussystemen. Een busnetwerk bestaat niet voor de buitenwereld, want dat heeft geen IP-adres. We koppelen dat bussysteem wel aan IP als de bewoner bijvoorbeeld vanaf zijn vakantie-adres of tijdens een zakenreis de beelden van de bewakingscamera wil zien of dingen in zijn huis wil aansturen, maar ook daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Bij de applicaties die wij installeren kan een bewoner alleen inloggen met speciale software die wij op zijn laptop installeren. Dat is dus geen open netwerk.”
De bouw- en installatiewereld is nu nog heel behoudend, maar als ze niet snel omschakelen, lopen ze straks de opdrachten mis.
Nieuwbouw
Omdat bedrade systemen robuuster, veiliger en toekomstvaster zijn dan draadloze netwerken, is het slim om de aanleg ervan al mee te nemen in nieuwbouwprojecten. “En dan niet pas als alle tekeningen klaar zijn en de elektriciteit al is ingetekend, maar vanaf het moment dat de architect alleen nog maar de muren en ramen heeft ingetekend”, waarschuwt Troost. Hij weet echter als geen ander hoe weerbarstig de praktijk is. “De bouwwereld is zeer conservatief. Of het nu gaat om projectontwikkelaars, architecten of installateurs, eigenlijk wachten ze allemaal al jaren af. Op die manier bouw je natuurlijk geen kennis en ervaring op. Ik verwacht echter dat de wal het schip vrij snel gaat keren. Als de bouwbranche het initiatief niet neemt, dan is het straks wel de koper. Die wil een huis met een hoog comfort. Nu zijn dat nog vooral de vermogende mensen met een groot huis: villa’s, penthouses, dat soort woningen. Maar dat gaat snel veranderen.” De Uneto, de branchevereniging van installatiebedrijven, luidt daarom de noodklok dat over tien, vijftien jaar de gewone installateur niet meer bestaat.
Een belangrijke reden waarom de vraag nu nog vooral van de bovenkant van de markt komt, is het prijskaartje. Wil je een totaal geïntegreerd systeem waarin licht, geluid, verwarming en beveiliging zijn gekoppeld, dan is 10.000 euro weinig, weet Troost. “Het is heel lastig om een goede prijsindicatie te geven omdat die van heel veel factoren afhankelijk is. Van de wensen, maar ook van de uitgangssituatie.”
Houden projectontwikkelaars echter in hun hele ontwerp al rekening met de aanleg van een geïntegreerd home automation-systeem, dan komen de kosten aanzienlijk lager uit. “De techniek zelf is niet zo duur, de prijs zit in het aanleggen ervan. In nieuwbouw moet je toch al draden trekken, dan neem je dit makkelijk mee.” Troost ziet daarom ook zeker toepassingen in de massamarkt.
Zijn bedrijf lijkt nu eindelijk de wind mee te krijgen. Is het niet doordat domotica de laatste tijd sterk in de belangstelling staat, dan is het wel de aandacht voor het milieu. Want ieder uurtje dat de verwarming een paar graden lager kan omdat de bewoners uitslapen of weg zijn, is natuurlijk mooi meegenomen. En zo verdient de investering zich vanzelf terug.
