Takashi Miike is een begrip bij Filmfestival Rotterdam. Hij is een opmerkelijk en buitengewoon productief filmmaker, zodat er de laatste jaren veel titels van hem te zien zijn. Nieuwsgierig geworden door het grote enthousiasme dat met name Audition ten deel viel ging ik bij een vorig festival eens kijken naar een van zijn films. Ik kwam terecht in een voor mij totaal onbegrijpelijke, zeer bloederige actiefilm. Een extra vervreemdende ervaring omdat de bomvolle zaal, blijkbaar vol adepten, bij iedere aanslag helemaal dubbel lag van het lachen en ook anderszins luidruchtig meeleefde. Ik wist na vijf minuten al niet meer wie wie was, en vooral niet waarom ze elkaar steeds zo meedogenloos te lijf gingen. Ik loop niet snel weg uit een film, maar ik heb toen een uitzondering gemaakt, wat nog niet mee viel in de enorme zaal Pathé 1.

De nieuwsgierigheid naar Audition bleef wel bestaan, zodat ik de kans om deze DVD te bespreken graag aangreep. De reputatie van de film is met name gebaseerd op het extreem gewelddadige einde. Wie de trailer van de film bekijkt ziet daarvan een bondige samenvatting en wil de film niet meer zien. Tenzij men behept is met de toch enigszins ziekelijke nieuwsgierigheid naar extreme onsmakelijkheden. Een blijkbaar tamelijk wijdverbreide afwijking, getuige de brede belangstelling voor horror, splatter en nachten vol wansmaak. Audition stijgt ver boven deze genres uit vanwege een zorgvuldige psychologische opbouw. Er worden belangrijke vragen aan de orde gesteld. Zeer traag wordt je pas laat in de film voorbereid op wat er komen gaat.

Het verhaal gaat over een sympathieke zakenman, Ayoama, die na het overlijden van zijn vrouw een tamelijk eenzaam en teruggetrokken leven leidt. Zijn werk en zijn zoon vullen zijn leven. Een bevriend filmproducent en de zoon zijn het er over eens: Ayoama is eenzaam en moet maar eens een nieuwe partner zoeken. Tussen de regels wordt opgemerkt dat alle Japanners eenzaam zijn. Ayoama lijkt een soort Elkerlyck, hij had iedereen kunnen zijn. Ze organiseren een auditie voor een vrouwenrol in een film, met als belangrijkste doel een partner voor Ayoama te selecteren. Al bij het lezen van de brieven is zijn aandacht getrokken door balletdanseres Asami, die ook nog eens beeldschoon blijkt te zijn. De filmproducent vertrouwt haar niet helemaal, maar Ayoama is helemaal verkocht.

Een romantisch weekend volgt al snel, waarna de immer in het wit geklede, spookachtige Asami spoorloos verdwijnt. Van haar achtergrondinformatie blijkt niet veel te kloppen, en de onheilspellende signalen dat er iets aan haar niet helemaal pluis is stapelen zich op. Er zit een verminkte man op haar kamer, verpakt in een zak. Er is het verhaal over in stukken gezaagd lijk, waar bij natellen sprake blijkt van overtollige lichaamsdelen. Als Ayoama op Asami`s kamer een glaasje whisky nuttigt slaat de boel helemaal op tilt. De tijd slaat op hol en we raken verzeild in een puur horrorscenario. We zien hoe Asami als kind al gemarteld en verminkt wordt door haar stiefvader, en hoe zij daar wraak op neemt. Het vormt de verklaring voor de manier waarop zij mannen aan haar bindt: voorkomen dat ze weglopen. Een effectieve manier om dat te doen is de voeten te amputeren met een pianosnaar. Enfin, Ayoama is het volgende slachtoffer, waarbij Asami nog een drastisch staaltje acupunctuur in petto heeft. Het lijkt nog even een droom, en er volgt nog een verrassende ontknoping, voor wie niet inmiddels over de nek of anderszins afgehaakt is.

De reputatie was niet overdreven: het einde van Audition is ongelofelijk gruwelijk. Het enorme effect van deze scènes is vooral te danken aan het rustige begin van de film. Waar horroreffecten meestal op de lachspieren werken, heb je in dit verhaal mededogen opgebouwd met de hoofdpersoon, waardoor hetgeen hem overkomt je rechtstreeks raakt. Daarbij gebruikt Miike met veel virtuositeit het middel van de suggestie, wat veel krachtiger is dan het expliciet tonen van gore massa`s bloed en ingewanden. Eigenlijk zie je maar heel weinig, realiseer je je pas achteraf. Wel heb ik regelmatig het plafond en andere delen van de huiskamer bekeken die niet bij het televisiescherm in de buurt staan.

Wat de film zo origineel maakt is de totale omslag qua genre. Conventioneel drama maakt in de loop van het verhaal plaats voor pure horror. Prijs hiervoor is dat ook het kenmerk van de genrefilm van kracht wordt: het is puur entertainment en effectbejag. Waar de film aanvankelijk een brede, algemeen herkenbare thematiek heeft, eenzaamheid in de moderne wereld, is daar na de bloedstollende ontknoping weinig over: de man werd het slachtoffer van een emotioneel verknipte, gewelddadige vrouw (of een fantasie hierover), that`s it. Hierdoor blijft het gissen naar de bedoeling. Dit maakt wel dat de film je bijblijft en lange tijd niet uit je gedachten te bannen is. En dat is een belangrijke verdienste. Fascinerende film.

Over de DVD:
Speelduur 115 minuten.
Japan, 1999
Productie: Omega Project
Regie: Takashi Miike
Scenario: Daisuke Tengan, naar een verhaal van Ryu Murakami
Camera: Hideo Yamamoto
Montage: Yasushi Shimamura
Art direction: Tatsuo Ozeki
Muziek: Koji Endo
Met: Ryo Ishibashi, Eihi Shiina, Miyuki Matsuda, Renji Ishibashi
Beeldformaat: 16:9
Geluid: Dolby Digital 2.0
Extra`s: trailer
Distributie film: Filmmuseum i.s.m. Filmfestival Rotterdam www.filmmuseum.nl, www.filmfestivalrotterdam.com
Distributie DVD: Filmfreak www.filmfreaks.nl