REVIEW

John Harbison

Jan Luijsterburg | 03 oktober 2003

John Harbison - Four Songs of Solitude

John HarbisonSpectrum Concerts Berlin is zowel de naam van een door cellist Frank S. Dodge opgericht kamermuziekensemble, als van een concertserie die dit ensemble vanaf 1988 verzorgt. In totaal zijn er zo`n elf topmuzikanten aan het gezelschap verbonden, die deelnemen indien de benodigde bezetting voor de gespeelde stukken daar aanleiding toe geeft. Op deze CD met drie stukken van de Amerikaanse componist John Harbison spelen vier leden. De Nederlandse sensatie van het moment, violiste Janine Jansen, speelt op alle stukken. De anderen zijn klarinettist Lars Wouters van den Oudenweijer, pianist Daniel Blumenthal en hoornist Bernhard Krug. Ook niet de minsten.

John Harbison (1938) is een veelzijdig mens. Als componist heeft hij een groot aantal werken op zijn naam staan voor alle mogelijke bezettingen. Het bekendst werd hij wellicht met zijn opera The Great Gatsby uit 1999, waarvoor hij ook zelf het libretto schreef, wat aangeeft dat hij ook met woorden goed uit de voeten kan. Verder dirigeert hij veel en is hij gewaardeerd als docent en commentator. Hij is sinds 1990 betrokken bij de Spectrum Concerts. Zijn composities kenmerken zich door een enorme variatie in stijl, waarbij inspiratiebronnen gaan van jazz, Bach tot Prokofiev en de strenge atonale stijl van Stravinski in zijn laatste periode. Harbisons werk is aangenaam om naar te luisteren, maar ook stekelig en rigide genoeg om interessant te blijven en te beklijven. Moderne muziek die goed te pruimen is door mensen die eigenlijk meer van wat oudere, tonale klassieke muziek houden.

Het eerste werk op de CD is Variations uit 1982, voor viool, klarinet en piano. Oorspronkelijke inspiratiebron, zo schrijft Harbison in de toelichting, is een beeld dat hij zag van een dansende vruchtbaarheidsgodin. Het werk bestaat uit vier delen, waar van de eerste drie, Spirit Dance, Body Dance en Soul Dance, ieder in vijf in elkaar overlopende variaties uiteenvallen. Het eerste deel is fel, het tweede wat verstilder en het derde het meest dansant, met een Wals en een Passacaglia. Het vierde deel, de finale, is een wilde tango, die verstild tot een eind komt. Er zijn een aantal canons, die door uiteenlopende intervallen niet zo gemakkelijk als zodanig te herkennen zijn als pak weg een Vader Jacob. De welluidende, klassiek aandoende stijl verklaart de populariteit van het veel gespeelde stuk. Soms waan je je in een vroeg twintigste eeuws Frans impressionisme, maar er zijn ook wrange accenten die aan kamermuziek van Sjostakovitsj doen denken.

De Four Songs of Solitude, voor viool solo, schreef Harbison in 1985 als een cadeautje voor zijn vrouw, violiste Rose Mary Harbison. De structuur van de stukken is nadrukkelijk die van een lied, met zingende, uitwaaiende melodielijnen en terugkerende refreinen. De eenzaamheid slaat zowel op de sfeer als op de uitvoerder, die helemaal in haar eentje een gigantische klus moet klaren. Ideale stukken voor Jeanine Jansen om haar virtuositeit op de voor haar kenmerkende, haast achteloos vanzelfsprekende wijze te demonsteren. 

Twilight Music werd in 1984 gecomponeerd voor de ongebruikelijke combinatie van piano, viool en hoorn. Met name de samenklank van viool en hoorn is een onderwerp dat in dit stuk onderzocht wordt. De instrumenten ontmoeten elkaar, vloeien samen en gaan weer ieder huns weegs. Met name de passages waarin de instrumenten dezelfde noten spelen (unisono), en de klank dus samensmelt, klinken heel bijzonder. Hoewel heel abstract van opzet is ook dit indrukwekkende werk weer melodieus en erg `luister-vriendelijk`. Het hoornspel in het snelle gedeelte is van een spectaculaire virtuositeit.

Het labeltje Naxos kan niet genoeg geprezen worden voor het al vele jaren op de markt brengen van een inmiddels enorm aantal CD`s met vaak onbekende muziek, in topuitvoeringen en tegen een budgetprijs. Deze CD is weer een echte topper, die geen liefhebber van klassieke muziek en een avontuurtje zich mag laten ontgaan. Topmuzikenten die elkaar perfect aanvoelen en de composities helemaal tot leven brengen. Prima opnamen ook, waarbij niet te horen is dat twee van de drie stukken live opgenomen zijn. Genieten!

Over de CD:
http://www.naxos.com/newdesign/naxos_cat.asp?item_code=8.559173
Speelduur: 53:22
Naxos 8.559173, serie American Classics, www.naxos.com
Distributie: Challenge Classics: http://releases.challenge.nl
Website Spectrum Concerts Berlin: www.spectrumconcerts.com

 


EDITORS' CHOICE