Antonio Vivaldi - 15 World Premiere Concertos and the Four Seasons
Giuliano Carmignola - Venice Baroque Orchestra o.l.v. Andrea Marcon
Antonio Vivaldi is vooral bekend van één werk: De vier jaargetijden, misschien wel het meest opgenomen werk uit de muziekgeschiedenis. Een nieuwe versie van deze cyclus van vier concerten wordt dan ook steevast met scepsis ontvangen - wat is er nog toe te voegen aan de vele versies op moderne, en het laatste decennium vooral op oude instrumenten? Violist Giuliano Carmignola en het Venice Baroque Orchestra o.l.v. Andrea Marcon namen in 2000 het risico en leverden een ongekend zinderende uitvoering, op een CD die werd aangevuld met een paar wereldpremières uit de lang ongepubliceerd gebleven serie late vioolconcerten van Vivaldi. Een rijke bron, zo bleek. Er volgden nog twee CD`s met nog meer premières, en het geheel is nu met een kartonnetje eromheen tezamen als een set van drie verzameld.
De bekendheid van Vivaldi heeft in de loop van de tijd flink gevarieerd. Tijdens zijn leven (1678-1741) was hij erg beroemd. Naast gewijd priester was hij zijn hele loopbaan als vioolleraar, dirigent en componist verbonden aan een vooraanstaand conservatorium voor weesmeisjes in Venetie. Naast kerkmuziek en opera`s componeerde hij vooral een enorm aantal driedelige concerten, meestal met de viool als solo-instrument. De stukken duren allemaal rond de twaalf minuten, de deeltjes volgens steevast het patroon snel - langzaam - snel. De vioolpartijen werden steeds moeilijker, waardoor hij bijdroeg aan de ontwikkeling van het vioolspel. Het orkest bestaat uit strijkers versterkt met klavecimbel en luit. Na Vivaldi`s dood werd zijn gigantische oeuvre totaal vergeten. Mendelssohn ontdekte bij zijn onderzoek naar het werk van Johann Sebastian Bach dat deze werken van ene Vivaldi bewerkt had. Pas in de twintigste eeuw werd zijn werk echt herontdekt en opnieuw uitgegeven. De late concerten bleven daarbij lang onbekend, omdat Vivaldi ze tijdens zijn leven niet uitgegeven had. Nu pas blijkt dat er ware meesterwerken tussen zitten, wat deze uitgave tot een uitermate belangrijke maakt.
Maar meer nog dan door het, op de Jaargetijden na, unieke repertoire, vallen de CD`s op door de enorm levendige en virtuoze uitvoeringen. Het is een bekende visie dat de partituren van barokmuziek vaak schetsmatig bedoeld zijn, als een globale handreiking aan de uitvoerders waar naar hartelust mee gespeeld moet worden om het werk tot leven te brengen. Overdrijven, toneelspelen, toevoegen van dramatiek levert in deze opvatting een meer authentieke benadering dan spelen wat er staat. Carmignola en het Venetiaanse barokorkest gaan daar ver in. Het spel bruist en dampt, de tempi zijn halsbrekend hoog en het swingt als het ware de pan uit. Virtuoos, briljant en spontaan. Wie dacht dat oude instrumenten niet groots konden klinken raakt uit de droom. Hard opnemen in een ruimte met vrij veel galm gaat ten koste van wat details, maar geeft een maximaal effect. Het is erg moeilijk om niet meteen plat te gaan voor dit spektakelwerk, al is er in de details best een enkel foutje te bespeuren. Niet voor niets zijn de CD`s over de hele wereld enthousiast ontvangen en speelt het gezelschap de grote podia plat.
Met bekende werken is het vaak zo dat de versie die je het langst kent moeilijk te overtreffen valt. Ter controle heb ik sinds lang de LP weer eens uit de kast gehaald met mijn referentiekader wat de jaargetijden betreft, van I Musici met als solist Roberto Michelucci. Oorspronkelijk verschenen in 1970, bij mij aanwezig in een uitgaaf die als eerst deel van een serie genaamd De Klassieken uitgebracht werd. Een reeks waaruit in de jaren zeventig vele goedkope afleveringen als aantrekkelijk compromis tussen muzikale honger en de smalle beurs van de middelbare scholier in mijn collectie terecht kwamen. Ik moet u zeggen, het was schrikken. Het is verschil tussen beide uitvoeringen is zo enorm dat nauwelijks nog sprake lijkt van dezelfde stukken. I Musici lijken nu sloom en plechtstatig. Omschakelen naar Carmignola lijkt bijna op het indrukken van de 45 toeren knop, maar is ook een sprong naar dramatiek, haast ontploffende emotie en dynamiek. De muziek blijft in beide versies overigens volledig overeind, maar we kunnen wel vaststellen dat de uitvoering van barokmuziek een enorme ontwikkeling doorgemaakt heeft.
Over de CD`s:
Speelduur: 71:28 + 74:35 + 71:48
Websites uitvoerenden: www.GiulianoCarmignola.com en www.VeniceBaroqueOrchestra.net
Uitgave: Sony Classical SX3K 87272 www.sonyclassical.com
Distributie: Challenge classics http://releases.challenge.nl
