REVIEW

Smalts e.a. – De Rijpe Sterren

Jan Luijsterburg | 04 mei 2006

Het thema van de boekenweek, Boem Paukeslag, oftewel de wisselwerking tussen muziek en literatuur, sloot mooi aan bij het nieuwe project van Smalts, de tegendraadse band rond Pieter Mulder en Wim Dekker. Een pakketje van twee CD’s en een DVD, met, wat zij noemen, een ode aan Louis Lehmann. Een schijfje met ‘versmaltste’ gedichten, een met composities van de veelzijdige dichter en als toetje wat beeldmateriaal.

SmaltsDeze derde CD van Smalts na haar wederopstanding borduurt voort op voorganger Nevelglans. Op dat album werden teksten van Nederlandse dichters op muziek gezet, met als centrale figuur Jan Hanlo.

Bij het verzamelen van geschikt materiaal was men al op Louis Lehmann gestoten. Deze inmiddels hoogbejaarde, excentrieke dichter, tevens archeoloog, jurist, componist en tegenwoordig ook deejay, bleek zoveel aantrekkelijke teksten te hebben geschreven dat ze opgespaard werden voor een geheel aan hem geweid album.

Dat werd De rijpe sterren.

Muzikaal biedt het album geen grote veranderingen ten opzichte van de voorgaande albums van Smalts. Door allerhande getokkelde snaarinstrumenten en door elektronica gedomineerde miniatuurtjes, die een zeer Nederlands aandoende stugheid in zich hebben. Nooit een groot dramatisch gebaar of een meeslepende swing, maar altijd prettig. Transparant, houterig en vooral heel eigen. De springerige, vaak verrassende teksten zijn soms gezongen, soms gedeclameerd.

Net als op Nevelglans wordt de CD opgevuld met omgevingsgeluiden, de specialiteit van producer Floris van Manen. Buiten hun context klinken druppels, als een raam om de vertelling geplaatst, ineens heel anders, en wordt tijd een factor waar je je zeer van bewust wordt.

Bonusmateriaal is door de DVD een bekend begrip geworden, als het ontbreekt voel je je bijna bekocht. Bij muziek is dat nog anders, maar Smalts leveren hier een ware karrevracht mee, die het eigenlijke album in kwantitatief opzicht in de schaduw stelt. De tweede CD biedt gedurende bijna 80 minuten opnamen die in 1986 gemaakt werden door Wim Noordhoek voor het VPRO radioprogramma De muziek van Louis Lehmann. De wonderlijke, nooit eerder publiek uitgevoerde muziek bevat pianowerkjes gespeeld door Guus Janssen in uiteenlopende stijlen, waaronder, ragtime, tango en boogie woogie. Er wordt hartstochtelijk gezongen, vaak een beetje vals maar met veel vibrato, door Sophie van Lier, Libby Houston, Tabe Bas en de componist zelf. Er is zelfs een mini-opera, en de teksten zijn opmerkelijk genoeg nergens van Lehmann zelf. In een recente radiouitzending, online na te luisteren, kijken Janssen en Lehmann terug op het project, en spelen nog een paar stukjes.

Op de DVD staat een interview dat Hanneke Groenteman met Lehmann had in het VPRO programma de Plantage. Hij komt vooral naar voren als een humoristische man met een geheel eigen kijk op de wereld. Een oude man met een onnavolgbare, jeugdige geest. Hij blijkt ook te kunnen dansen en bekijkt objecten op een volstrekt eigenzinnige manier. Als je een ding buiten zijn context bekijkt wordt het iets heel anders, een beetje zoals de geluiden van Floris van Manen.


Aanvullende informatie:

Speelduur: CD1: 60:36; CD2: 78:23; DVD: 30 minuten
Label: Blowpipe BP010
Distrubutie: Moskwood 
Website: www.smalts.nl


EDITORS' CHOICE